1/29/2010
Respect voor wat het leven je geeft
Ik heb het boek "De Afrikaanse prinses" uit, van Sonia Sampayo, een Spaanse vrouw die verliefd wordt op een Senegalees, en zijn derde vrouw wordt. Het is een waar gebeurd verhaal, ze beschrijft haar leven. De documentaire "Princesa de Africa" gaat er ook over.
Het is een herkenbaar verhaal en ontroerend. Tegelijkertijd is Sonia heel anders dan ik. Ik begrijp niet hoe ze er vrij makkelijk voor kiest met Pap te trouwen, terwijl ze weet dat hij al twee vrouwen heeft in Senegal, en dat ze dan toch als ze in Senegal is de gedachte niet kan verdragen dat hij met zijn andere vrouwen slaapt, dat had ze toch van tevoren kunnen bedenken...
De eerste keer dat ze naar Senegal gaat is alles een droom, een paradijs voor haar. De tweede keer is het een hel, een nachtmerrie. Ze ziet alles negatief, ze is onzeker, ze weet niet wat ze met zichzelf aanmoet in Senegal. Dat gevoel herken ik niet, die ervaring heb ik nooit gehad. Senegal was van het begin af aan mijn grote liefde. Ik wilde altijd al naar Afrika en de eerste keer dat ik naar Senegal ging was ik blij dat het eindelijk gelukt was, ik had mijn bestemming bereikt, en ik wist dat het niet de laatste keer was dat ik erheen ging (al wist ik natuurlijk niet wat er allemaal nog ging komen). In Senegal weet ik beter wat de zin van het leven is dan in Nederland. Het leven is er intens, ik leef dichtbij wat voor mij wezenlijk is. "Wat moet ik hier" heb ik me in Senegal nooit afgevraagd. Mensen zijn arm en hebben een zwaar leven. Met weinig middelen kun je al veel verschil maken. Ik verlang ernaar om iets te doen om bij te dragen aan een betere wereld, en daarom heeft het voor mij zin om daar te zijn.
Tot slot nog een citaat van Sonia:
Het is een herkenbaar verhaal en ontroerend. Tegelijkertijd is Sonia heel anders dan ik. Ik begrijp niet hoe ze er vrij makkelijk voor kiest met Pap te trouwen, terwijl ze weet dat hij al twee vrouwen heeft in Senegal, en dat ze dan toch als ze in Senegal is de gedachte niet kan verdragen dat hij met zijn andere vrouwen slaapt, dat had ze toch van tevoren kunnen bedenken...
De eerste keer dat ze naar Senegal gaat is alles een droom, een paradijs voor haar. De tweede keer is het een hel, een nachtmerrie. Ze ziet alles negatief, ze is onzeker, ze weet niet wat ze met zichzelf aanmoet in Senegal. Dat gevoel herken ik niet, die ervaring heb ik nooit gehad. Senegal was van het begin af aan mijn grote liefde. Ik wilde altijd al naar Afrika en de eerste keer dat ik naar Senegal ging was ik blij dat het eindelijk gelukt was, ik had mijn bestemming bereikt, en ik wist dat het niet de laatste keer was dat ik erheen ging (al wist ik natuurlijk niet wat er allemaal nog ging komen). In Senegal weet ik beter wat de zin van het leven is dan in Nederland. Het leven is er intens, ik leef dichtbij wat voor mij wezenlijk is. "Wat moet ik hier" heb ik me in Senegal nooit afgevraagd. Mensen zijn arm en hebben een zwaar leven. Met weinig middelen kun je al veel verschil maken. Ik verlang ernaar om iets te doen om bij te dragen aan een betere wereld, en daarom heeft het voor mij zin om daar te zijn.
Tot slot nog een citaat van Sonia:
Senegalezen klagen niet graag, ze vinden het niet nodig anderen te vertellen waar ze mee zitten, en als ze het wel doen, zeggen ze er meteen bij dat er niets aan de hand is, dat het niet erg is. Klagen is voor hen een uiting van gebrek aan respect voor het leven, voor wat het leven je geeft. Het betekent dat je niet accepteert dat je je eigen weg hebt te gaan. Het is iets onzinnigs. Ze nemen het leven zoals het komt, ze aanvaarden de gebeurtenissen zonder al te veel vragen te stellen. Dat wil niet zeggen dat ze zich overal bij neerleggen, dat ze niet bereid zijn te vechten. Integendeel, want natuurlijk werkt iedereen hard en doet iedereen er alles aan om te groeien, om vooruit te gaan en zijn kinderen en familie alles te geven wat ze nodig hebben. Er zijn veel manieren om te vechten. Je geeft niet op, wat er ook gebeurt, koste wat kost, boks je tegen alle moeilijkheden op. In slechte tijden verdoen de Senegalezen hun tijd niet met klagen. Ze zetten hun schouders eronder.
1/24/2010
Cultuurverschillen
Vrijdag was ik met vrienden van het intercultureel theehuis in de kroeg. Ik was met twee mannen uit Koerdisch Irak en een vrouw uit Nederland. We vroegen ons af waar de Calvinistische wortels van de Nederlandse cultuur vandaan kwamen. We stelden ons voor hoe mensen vroeger in de regen in hun huizen op terpen woonden, in de zompige moerassen. Er kon zo weer ergens een rivier buiten zijn oevers treden met een overstroming als gevolg. Er moest hard en serieus gewerkt worden in de strijd tegen het water. "Doe maar normaal dan doe je al gek genoeg" was het motto. Voor feestjes in de open lucht tot diep in de nacht was het te koud en nat. Mensen gingen rustig binnen zitten bij de open haard.
Het was leuk om ons dit zo voor te stellen met mensen die oorspronkelijk heel ergens anders vandaan komen. Ik ben het liefst met mensen uit verschillende culturen. Ik vind het leuk als verschillende achtergronden en perspectieven bij elkaar komen. Zolang ik me kan herinneren heb ik me anders gevoeld dan anderen. Ik weet niet waarom. Vooral op de middelbare school vond ik dat lastig. Ik had het gevoel dat ik alleen geaccepteerd werd / erbij hoorde, als ik mij net zo gedroeg als mijn klasgenoten (make-up en uitgaan) en ik dezelfde merkkleding droeg. Daar had ik geen zin in. Maar als mensen verschillend zijn dan voel ik geen druk om mij aan te passen aan anderen. Dan hoor ik erbij terwijl ik helemaal mezelf kan zijn.
Ik bedacht me dat verschillen tussen culturen eigenlijk niet zo'n probleem hoeven te zijn. We zijn allemaal mensen en we hebben veel meer gemeenschappelijk dan we van elkaar verschillen. Bijvoorbeeld de vraag of de islam wel te verenigen is met de democratie, is onzinnig. Er is niet zoiets als de islam en de democratie, er zijn mensen die in een land wonen en natuurlijk kunnen moslims in een democratisch land wonen. Het heeft geen zin om steeds te focussen op waar westerse en niet-westerse culturen / religies botsen. Sommige autochtonen zijn onzeker over hoe ze met allochtonen om moeten gaan, of je bijvoorbeeld een fles wijn mee kunt nemen naar een etentje bij iemand die misschien moslim is. Die onzekerheid is niet nodig. Als je bij een onbekende autochtoon op bezoek gaat weet je ook niet wat hij of zij graag wil dat je meeneemt en dan maak je ook een inschatting van wat passend is.
Ik voel me niet onzeker in het omgaan met andere culturen. Ik kan me herinneren dat ik daar vroeger wel onwennig in was. Voor mijn werk bij de Universiteit van Amsterdam ging ik naar Schotland, om te overleggen met de webmaster van de website van ons internationale netwerk. Het was een superbeleefde, vriendelijke en tactvolle man. Ik voelde me lomp in zijn bijzijn, ik wist niet goed hoe ik die formele beleefdheid, gastvrijheid en hartelijkheid moest beantwoorden. Ik vroeg me af wat hij van mij zou denken nu hij zelf op zo'n natuurlijke manier zulke beleefde omgangsvormen hanteerde. Nu weet ik dat hij geen moeite met mij had en mij niet lomp vond, hij vond me een vriendelijk iemand waar prima mee te werken viel. Hij verwachtte niet van mij dat ik mij precies zoals hem gedroeg.
Het probleem van intercultureel contact zit hem meestal niet in de verschillen op zich. Het probleem zit hem in angst voor de onbekende ander en in gebrek aan vaardigheden om met verschillen om te kunnen gaan.
Het was leuk om ons dit zo voor te stellen met mensen die oorspronkelijk heel ergens anders vandaan komen. Ik ben het liefst met mensen uit verschillende culturen. Ik vind het leuk als verschillende achtergronden en perspectieven bij elkaar komen. Zolang ik me kan herinneren heb ik me anders gevoeld dan anderen. Ik weet niet waarom. Vooral op de middelbare school vond ik dat lastig. Ik had het gevoel dat ik alleen geaccepteerd werd / erbij hoorde, als ik mij net zo gedroeg als mijn klasgenoten (make-up en uitgaan) en ik dezelfde merkkleding droeg. Daar had ik geen zin in. Maar als mensen verschillend zijn dan voel ik geen druk om mij aan te passen aan anderen. Dan hoor ik erbij terwijl ik helemaal mezelf kan zijn.
Ik bedacht me dat verschillen tussen culturen eigenlijk niet zo'n probleem hoeven te zijn. We zijn allemaal mensen en we hebben veel meer gemeenschappelijk dan we van elkaar verschillen. Bijvoorbeeld de vraag of de islam wel te verenigen is met de democratie, is onzinnig. Er is niet zoiets als de islam en de democratie, er zijn mensen die in een land wonen en natuurlijk kunnen moslims in een democratisch land wonen. Het heeft geen zin om steeds te focussen op waar westerse en niet-westerse culturen / religies botsen. Sommige autochtonen zijn onzeker over hoe ze met allochtonen om moeten gaan, of je bijvoorbeeld een fles wijn mee kunt nemen naar een etentje bij iemand die misschien moslim is. Die onzekerheid is niet nodig. Als je bij een onbekende autochtoon op bezoek gaat weet je ook niet wat hij of zij graag wil dat je meeneemt en dan maak je ook een inschatting van wat passend is.
Ik voel me niet onzeker in het omgaan met andere culturen. Ik kan me herinneren dat ik daar vroeger wel onwennig in was. Voor mijn werk bij de Universiteit van Amsterdam ging ik naar Schotland, om te overleggen met de webmaster van de website van ons internationale netwerk. Het was een superbeleefde, vriendelijke en tactvolle man. Ik voelde me lomp in zijn bijzijn, ik wist niet goed hoe ik die formele beleefdheid, gastvrijheid en hartelijkheid moest beantwoorden. Ik vroeg me af wat hij van mij zou denken nu hij zelf op zo'n natuurlijke manier zulke beleefde omgangsvormen hanteerde. Nu weet ik dat hij geen moeite met mij had en mij niet lomp vond, hij vond me een vriendelijk iemand waar prima mee te werken viel. Hij verwachtte niet van mij dat ik mij precies zoals hem gedroeg.
Het probleem van intercultureel contact zit hem meestal niet in de verschillen op zich. Het probleem zit hem in angst voor de onbekende ander en in gebrek aan vaardigheden om met verschillen om te kunnen gaan.
Reizen en vrijheid
Reizen hebben een bevrijdende werking
misschien doordat je buiten je dagelijkse omgeving bent
waar je leven bepaald wordt door vaste patronen en grenzen
waar je leven bepaald wordt door vaste patronen en grenzen
***
Ik geloof dat wanneer je een cultuur leert kennen
die anders is dan die van jezelf
je houdt van wat je het best begrijpt
want liefde is voor een groot deel begrip.
Sonia Sampayo (De Afrikaanse prinses)
1/19/2010
Woorden en werkelijkheid
Heb je al gehoord dat er een nieuwe epidemie heerst in Europa? We hebben nog maar net de Mexicaanse griep achter de rug en nu is er volgens prof. dr. Smalhout een nieuwe epidemie die zich razendsnel verspreidt: de multiculti-epidemie.
Het is een interessant fenomeen: je verzint een nieuw woord, je blijft het steeds herhalen, je schetst een doemscenario voor de nabije toekomst en als een self-fulfilling prophecie lijkt wat je verzonnen hebt opeens werkelijkheid te worden. Ik denk dat we in Nederland de problemen rondom integratie groter maken dan nodig is, we creeren voor een deel zelf onze multiculturele drama's.
Het discours van Smalhout (column in de Telegraaf van 17 januari) is gericht op het uitsluiten van allochtonen / moslims. Hij refereert aan een recent verschenen boek van Christopher Caldwell: "De Europese revolutie, hoe de islam ons voorgoed veranderde". Smalhout generaliseert en overdrijft, waardoor de problematiek buiten proporties raakt. Ook gebruikt hij de woorden "allochtonen" en "moslims" door elkaar, alsof alle allochtonen moslim zijn, terwijl de moslims in Nederland onder allochtonen een minderheid zijn (er zijn 3 miljoen allochtonen, en het aantal moslims is minder dan een miljoen). En er zijn natuurlijk ook autochtone moslims in Europa...
Ik zal een paar citaten van Smalhout posten en daarop reageren:
"De West-Europese cultuur wordt langzaam maar zeker verdrongen door de onverbiddelijk oprukkende islam."
Dat klinkt alsof er een leger aan het oprukken is. "Het islamitische leger heeft nu half Frankrijk en Duitsland veroverd en als ze zo onverbiddelijk doorgaan zal straks heel West-Europa in handen van de islam zijn gevallen." Dit is een overdrijving en geen juiste weergave van de werkelijkheid. Je kunt zeggen dat de invloed van de islam in West-Europa groter wordt, dat het aantal moslims toeneemt en dat dit culturele veranderingen met zich meebrengt (een grotere diversiteit). Het is echter de vraag of de West-Europese cultuur daardoor verdrongen wordt. Als West-Europeanen willen vasthouden aan de oorspronkelijke cultuur dan kan dat (zolang er geen islamitische revolutie / staatsgreep komt).
"Voor autochtone inwoners van Europa is het thans moeilijk om over multiculturele spanningen te spreken. Immers, degene die dat doet, wordt hier al snel beschuldigd van intolerantie, racisme, fascisme, etnofobie of vreemdelingenhaat. Dat smoort vaak iedere zinvolle discussie in de kiem."
Goh, is het zo moeilijk om over multiculturele spanningen te spreken? Dat gebeurt anders voortdurend. Smalhout praat er zelf ook over, is dat nu moeilijk voor hem? Houden mensen hun mond uit angst voor racist te worden uitgemaakt? Zal Wilders zich inhouden omdat hij niet van racisme beschuldigd wil worden? Juist niet, hoe meer er tegen hem geprotesteerd wordt, hoe meer hij ernaar zal streven dat hij alles kan zeggen wat hij vindt.
"De ervaring leert dat er sociale problemen ontstaan als het percentage allochtonen in een land boven de 2 procent komt. Dat heeft Denemarken ondervonden (2 procent moslims), na de publicatie van een twaalftal (voor ons) humoristische cartoons."
Dat moeten wel hele machtige en gevaarlijke mensen zijn, als ze met een mankracht van slechts 2 procent een land sociaal kunnen ontwrichten. Welke ervaring leert dat eigenlijk, de persoonlijke ervaring van Smalhout, of is dit op onderzoek gebaseerd? En wat een onzin beweert Smalhout over Denemarken, dus als er 1,5 procent moslims waren geweest, dan waren de cartoons geen sociaal probleem geweest (en wie bedoelt hij met "ons"?).
Het is een interessant fenomeen: je verzint een nieuw woord, je blijft het steeds herhalen, je schetst een doemscenario voor de nabije toekomst en als een self-fulfilling prophecie lijkt wat je verzonnen hebt opeens werkelijkheid te worden. Ik denk dat we in Nederland de problemen rondom integratie groter maken dan nodig is, we creeren voor een deel zelf onze multiculturele drama's.
Het discours van Smalhout (column in de Telegraaf van 17 januari) is gericht op het uitsluiten van allochtonen / moslims. Hij refereert aan een recent verschenen boek van Christopher Caldwell: "De Europese revolutie, hoe de islam ons voorgoed veranderde". Smalhout generaliseert en overdrijft, waardoor de problematiek buiten proporties raakt. Ook gebruikt hij de woorden "allochtonen" en "moslims" door elkaar, alsof alle allochtonen moslim zijn, terwijl de moslims in Nederland onder allochtonen een minderheid zijn (er zijn 3 miljoen allochtonen, en het aantal moslims is minder dan een miljoen). En er zijn natuurlijk ook autochtone moslims in Europa...
Ik zal een paar citaten van Smalhout posten en daarop reageren:
"De West-Europese cultuur wordt langzaam maar zeker verdrongen door de onverbiddelijk oprukkende islam."
Dat klinkt alsof er een leger aan het oprukken is. "Het islamitische leger heeft nu half Frankrijk en Duitsland veroverd en als ze zo onverbiddelijk doorgaan zal straks heel West-Europa in handen van de islam zijn gevallen." Dit is een overdrijving en geen juiste weergave van de werkelijkheid. Je kunt zeggen dat de invloed van de islam in West-Europa groter wordt, dat het aantal moslims toeneemt en dat dit culturele veranderingen met zich meebrengt (een grotere diversiteit). Het is echter de vraag of de West-Europese cultuur daardoor verdrongen wordt. Als West-Europeanen willen vasthouden aan de oorspronkelijke cultuur dan kan dat (zolang er geen islamitische revolutie / staatsgreep komt).
"Voor autochtone inwoners van Europa is het thans moeilijk om over multiculturele spanningen te spreken. Immers, degene die dat doet, wordt hier al snel beschuldigd van intolerantie, racisme, fascisme, etnofobie of vreemdelingenhaat. Dat smoort vaak iedere zinvolle discussie in de kiem."
Goh, is het zo moeilijk om over multiculturele spanningen te spreken? Dat gebeurt anders voortdurend. Smalhout praat er zelf ook over, is dat nu moeilijk voor hem? Houden mensen hun mond uit angst voor racist te worden uitgemaakt? Zal Wilders zich inhouden omdat hij niet van racisme beschuldigd wil worden? Juist niet, hoe meer er tegen hem geprotesteerd wordt, hoe meer hij ernaar zal streven dat hij alles kan zeggen wat hij vindt.
"De ervaring leert dat er sociale problemen ontstaan als het percentage allochtonen in een land boven de 2 procent komt. Dat heeft Denemarken ondervonden (2 procent moslims), na de publicatie van een twaalftal (voor ons) humoristische cartoons."
Dat moeten wel hele machtige en gevaarlijke mensen zijn, als ze met een mankracht van slechts 2 procent een land sociaal kunnen ontwrichten. Welke ervaring leert dat eigenlijk, de persoonlijke ervaring van Smalhout, of is dit op onderzoek gebaseerd? En wat een onzin beweert Smalhout over Denemarken, dus als er 1,5 procent moslims waren geweest, dan waren de cartoons geen sociaal probleem geweest (en wie bedoelt hij met "ons"?).
Als 2 procent al problemen geeft, hoe zal dat dan zijn met een wijk in rotterdam waar 80 procent allochtoon is? Volgens mij kan Nederland veel meer aan dan 2 procent qua integratie, tenminste als het op een goede manier gebeurt.
Smalhout beweert een kort overzicht te geven uit het nieuws van de laatste tijd. Hij noemt lukraak enkele incidenten in Nederland / Europa die teruggaan tot 2006 (dus niet echt van de laatste tijd).
Dit is wat hij noemt:
Smalhout beweert een kort overzicht te geven uit het nieuws van de laatste tijd. Hij noemt lukraak enkele incidenten in Nederland / Europa die teruggaan tot 2006 (dus niet echt van de laatste tijd).
Dit is wat hij noemt:
- In Engeland hebben door het "gedram" van "politiek correcte linkse multiculturalisten" nu drie van de vier bedrijven / winkels geen kerstversiering meer. Dit om moslimallochtonen niet voor het hoofd te stoten.
- In 2006 werd in Duitsland de opera Idomenea van het programma geschrapt.
- Vorig jaar protesteerden Nederlandse bajesklanten tegen dat er in de Bajes alleen halal voedsel werd geserveerd terwijl ze zo graag ook eens varkensvlees wilden eten.
- Een school in Weert had een compleet halal diner gepland terwijl er maar 10 moslims op de school zaten.
- De directrice van een hogeschool wilde geen kerstboom in de hal.
- In diverse plaatsen mocht Sinterklaas geen kruis op zijn meiter dragen.
- In Engeland heeft een onderminister voorgesteld om het logo van het Rode Kruis te vervangen.
- Een moslimadvocaat in Nederland weigert op te staan als de rechters de rechtszaal binnenkomen.
Ik ben diep onder de indruk van dit nieuwsoverzicht van Smalhout, ahum. Nu ben ik helemaal overtuigd dat Moslims een grote bedreiging vormen voor de Europese cultuur.
Wat zegt hij nu eigenlijk? De voorbeelden die hij geeft zijn op een na allemaal van autochtonen die denken dat ze hun cultuur moeten aanpassen om moslims niet voor het hoofd te stoten. Maar waarom zou een moslim bezwaar hebben tegen kerstversiering of een kruis? Dat is totaal iets anders dan een afbeelding van de profeet Mohammed met een bom op zijn hoofd.
Sommige mensen denken dat zij in een multiculturele samenleving heel erg op hun tenen moeten lopen om niemand te kwetsen. Dat is een raar idee. Kerstversiering of Sinterklaas daar heeft in principe niemand last van. En is het zo moeilijk om in de gevangenis verschillende menu's aan te bieden? Als er spareribs op het menu staan dan wordt aan moslims en vegetariers een alternatief geboden. Dat moet te doen zijn lijkt me. Je kunt tegelijkertijd rekening houden met anderen en vasthouden / uiting geven aan je eigen identiteit. Gematigde moslims hebben meestal geen moeite met culturele uitingen. Waar extremisten allemaal wel en geen moeite mee hebben is niet interessant, mensen moeten niet aan hen gehoorzamen uit angst voor geweld, want dan gaan extremisten de dienst uitmaken. Extremisten hebben zich zoals iedereen aan de wet te houden en zo niet dan moeten zij worden opgepakt en bestraft.
Smalhout ziet allochtonen / moslims / verschillen als de kern van het probleem voor de multiculturele samenleving. Volgens mij zijn niet de verschillen op zich het probleem, maar de manier waarop wij allemaal, autochtonen en allochtonen, daarmee omgaan. Willen we moeite doen om elkaar te leren kennen en begrijpen? Willen we rekening met elkaar houden, elkaar met respect behandelen? Dat betekent niet jezelf wegcijferen, de ander met fluwen handschoenen behandelen en niets meer durven zeggen. Dan nemen we elkaar ook niet serieus. Maar we hoeven niet steeds de verschillen te benadrukken. Die paar voorbeelden van het handen schudden en opstaan voor rechters worden iedere keer herhaald. Maar dat is niet de kern van het probleem. Als mensen met verschillende achtergronden samenwerken aan een gemeenschappelijk doel, dan vinden zij al doende wel een manier om met de verschillen om te gaan. Dat is mijn persoonlijke ervaring, bijvoorbeeld bij Vluchtelingenwerk en ook bijvoorbeeld in Senegal, met Nederlandse en Senegalese vrijwilligers samen. We zijn allemaal mensen en we hebben veel meer gemeenschappelijk dan dat we van elkaar verschillen. We hebben interculturele competenties nodig: interesse in de ander, een open houding, naar elkaar luisteren, niet te snel oordelen, flexibel zijn, oplossingsgericht, als basishouding "samen" in plaats van "tegen". Daar hebben we veel meer aan dan het verhaal van Smalhout.
1/17/2010
Bij ons in Nederland
Vorige week donderdag heb ik een dialoogtafel geleid van een bijeenkomst over Nieuw Cultureel Burgerschap van Stichting Interart, met Paul Scheffer en Tariq Ramadan. Het was leuk dat ik nu eindelijk een keer een dialoog heb geleid, want de vorige keer met de Dag van de Dialoog in Utrecht ging het op het laatste moment niet door. Ik was heel blij dat ik hier naartoe kon, ondanks dat het tegelijk was met de Vakantiebeurs waar ik een stand had. Een vriend zei dat dit echt iets voor mij was en dat klopte.
Er was eerst een dialoog tussen Scheffer en Ramadan, daarna dialogen van het publiek aan allemaal tafels en daarna een nabespreking met een panel.
De gespreksleider vroeg aan Ramadan of hij de twee oevers van de rivier wil beschrijven waartussen hij bruggen bouwt. Ramadan gaf een antwoord wat ik niet verwacht had. Hij zei dat hij geen bruggenbouwer is, dat het een sticker is die hem ten onrechte wordt opgeplakt. Hij was hoogleraar burgerschap en identiteit in Rotterdam, daar heeft hij zich mee bezig gehouden, niet met bruggen bouwen. Hij is als moslim opgegroeid in Europa, dus hij is een Europees moslim. In de boeken die hij schrijft en de lezingen die hij geeft, legt hij uit wat dat voor hem betekent en wil hij andere Europese moslims helpen hun identiteit vorm te geven. Niet-moslims interesseren hem in feite niet zo erg, bedacht ik me opeens. Vandaar dat hij weinig moeite doet om bruggen te bouwen naar niet-moslims en dat hij zich niet zoveel zorgen maakt over of zij hem wel goed begrijpen. Een probleem voor veel niet-moslims in Europa is dat de islam hier steeds zichtbaarder wordt (vandaar dat tegen de minaretten is gestemd in Zwitserland). Hoge bomen vangen veel wind. Ramadan zelf is ook zichtbaar. "Een goede moslim is voor Nederlanders een onzichtbare moslim", zei Ramadan, want daarvoor zijn mensen niet bang of geirriteerd.
Er was een mevrouw aan mijn tafel die steeds hoopte dat Ramadan iets extreems zou zeggen, want dan kon ze hem daar mooi op "pakken". Ze was teleurgesteld dat hij totaal niets extreems heeft gezegd. Toch vertrouwt ze hem voor geen meter (ze zei ook dat ze niets nieuws heeft gehoord, maar dat komt volgens mij omdat ze uberhaupt niets gehoord heeft, ze heeft alleen geprobeerd extreme uitspraken op te vangen). Waar komt dat rare idee toch vandaan van dat Ramadan een wolf in schaapskleren is? Mensen zijn bang voor de islamisering van Nederland omdat het vertrouwde Nederland van vroeger daardoor verandert. Ramadan steunt dit proces door de identiteit en het zelfvertrouwen van Europese moslims te versterken. Dat is geen verborgen agenda, daar is hij open over. Hij doet zich volgens mij niet anders voor dan hij is. Als mensen hem willen bekritiseren moeten ze dat niet met oneigenlijke argumenten doen.
Met Paul Scheffer ben ik het niet altijd eens - eigenlijk vind ik zijn ideeen wat ouderwets, niet erg vernieuwend, we zouden toch een keer wat verder moeten komen dan alleen de stelling te herhalen dat we maar flink de confrontatie moeten aangaan tussen autochtonen en allochtonen, dat alles gezegd moet kunnen worden - maar ik heb veel bewondering voor de rustige neutrale en goed onderbouwde manier waarop hij debatteert. Hij bekijkt zaken van meerdere kanten, hij heeft heldere analyses. Ik wou dat ik op dezelfde manier afstand van mijn emoties kon nemen, zodat mijn blik niet verkleurt door opwinding en ik niet probeer om anderen te overtuigen alsof ik de absolute waarheid bezit. Ik ben gevoelig voor wat ik als onrecht ervaar, en dan heb ik het verlangen om ten strijde te trekken tegen dat onrecht. Maar daarmee overtuig ik mensen juist niet, maar wek ik irritatie. Ik merk dat wel op het moment dat het gebeurt, maar het is moeilijk om het te veranderen.
Scheffer en Ramadan zijn allebei slimme en genuanceerde sprekers. Hoewel ze totaal verschillende achtergronden hebben, zijn ze het redelijk met elkaar eens wat betreft het integratiedebat.
Misschien waren de persoonlijke verhalen van de mensen aan mijn tafel nog wel interessanter dan het gesprek tussen Ramadan en Scheffer.
In een van mijn eerste posts op deze blog, van 7 april 2005, haal ik een artikel van Fouad Laroui aan, genaamd: "Ik eis mijzelf terug". Ik heb het daar later wel eens met iemand over gehad die zei: "Waarom wordt Laroui nu eigenlijk zo boos, zo erg is het toch niet?" Laroui werd boos omdat iemand hem vroeg: "Hoe denk jij als moslim over...?". "Ik denk niet als moslim, ik denk als mens", zei Laroui. Deze zelfde zin - hoe denk jij als moslim... - werd twee keer genoemd tijdens de dialoogbijeenkomst. Mostafa Hilali zei: "Je vraagt toch ook niet: 'Hoe denk jij als groenteboer over...?' Ik ben moslim, en ik ben een man, ik ben hoger opgeleid, ik heb bepaalde hobby's, waarom zou ik speciaal als moslim moeten zeggen hoe ik over iets denk?" Het lijkt erop dat het vaak gebeurt dat mensen deze vraag stellen aan moslims / allochtonen. Daarmee behandelen zij iemand als een object in plaats van een mens. Het idee is dat alle moslims hetzelfde denken. Dat is een van de kernpunten in de filosofie van Levinas, dat je de ander niet tot een object mag reduceren. Als we goed willen samenleven dan moeten we ophouden om elkaar op die manier te stigmatiseren. Een meisje uit Bosnie vertelde dat ze gek werd van haar huisarts die steeds zei: "Bij ons in Nederland doen we dat zo en zo." Nederland is van iedereen die er woont, er is geen "ons Nederlanders" waarmee je buitenlanders kunt uitsluiten.
Mostafa Hilali zei aan het eind van de middag: "Laten we vaker dit soort dialogen organiseren. Maar dan nemen we onze vrienden mee en spreken we af in de kroeg. Wedden dat we het dan niet over multiculturele drama's gaan hebben, maar over zaken zoals:
- Zijn de wegen nog glad met de sneeuw?
- Wat staat er op het menu?
- Is het bier hier te zuipen?
1/10/2010
Ik en wij
Het is maar verwarrend, de verhouding tussen collectiviteit en individualisme. Lisette Thooft, een mythosoof (whatever that may be), heeft een vreemde redenering in haar artikel "Geen wij zonder ik" in Volzin. Ze zegt dat het "oude wij" als een cohort soldaten in de maat doorstampte, met alle neuzen dezelfde kant op. Het "nieuwe wij" is volgens Thooft "als een strijkkwartet waarin elke musicus zijn eigen partij speelt. Iedereen moet zijn rol terdege beheersen en zich niet door de andere klanken laten afleiden om tot een harmonieus geheel te komen." Ok, ik laat me niet afleiden, maar ik moet wel rekening houden met anderen. Niet in mijn eentje opeens gaan versnellen, dan wordt het een puinhoop, als de anderen niet mee versnellen. Je zult toch echt moeten samenwerken om een harmonieus geheel te krijgen. Met autonomie, onafhankelijkheid en zelfontplooing alleen kom je er niet.
Thooft zegt dat The Secret (waar ik eerder over heb geschreven) "mensen met hun neus drukt op hun persoonlijke verantwoordelijkheid voor hun eigen gedachten, wensen en emoties". Maar dat is niet genoeg. Wat ontbreekt is de filosofie van Levinas, is de verantwoordelijkheid voor de ander. Dat is de verantwoordelijkheid waar het werkelijk om draait, die de basis vormt van ethiek. Als ik verantwoordelijk ben voor mijzelf - voor mijn geluk - is dat aardig, en het is leuk als ik dankzij The Secret de hele tijd denk aan hoe graag ik rijk zou willen zijn, maar dat is puur egoisme. De zorg voor de ander, mijn verantwoordelijkheid op mij nemen, een brug bouwen naar de ander en samen iets moois creeren, daar heeft het niets mee te maken.
Er is (nog) geen "nieuw wij" in Nederland denk ik. Voor het "oude wij" - wat in Senegal niet verouderd is - is volgens mij nog geen alternatief in Nederland. Thooft zegt "dat vijftienjarige pubers zich maar lekker met zichzelf bezig moeten houden, laat ze hun menselijke behoefte aan erkennig maar bevredigen, dan groeien ze vanzelf door." Maar dat groeien gebeurt helemaal niet vanzelf. Als je wilt dat jongeren zich ontwikkelen tot verantwoordelijke solidaire mensen die rekening houden met anderen en zwakkeren helpen, dan moet je hen van het begin af aan daarin opvoeden. Mensen die hun leven lang gewend zijn vooral aan zichzelf te denken gaan niet opeens aan anderen denken. Thooft denkt dat met de toenemende individualisering vooroordelen en racisme afnemen. Maar volgens mij kunnen racisten heel goed autonoom / onafhankelijk zijn. Zelfingenomenheid en egocentrisme, met gebrek aan inlevingsvermogen, vergroot volgens mij de kans op racisme. Volgens Thooft "kan alleen een sterk en autonoom ik uit eigen vrije keuze harmonieus samenleven en samenwerken met andere ikken". Maar waar is dan de gemeenschap, het samen, waar is het wij van al die losse autonome ikken?
Thooft zegt: "Het lijkt mij niet heilzaam terug te keren naar welke traditie dan ook. Alle tradities zijn per definitie collectief. Zolang wij collectief tot Onze Vader bidden, hebben "wij" een andere God dan "zij"." Maar waarom zou het niet dezelfde God kunnen zijn, de God van ons en van anderen? Zolang wij tot God bidden is er tenminste nog een wij, een gemeenschap verbonden door een geloof in God. Wat moeten vage individualistische ietsisten die niets hebben wat hen bindt, tot welke God kunnen zij samen bidden? Hoe kunnen zij bij elkaar komen, hun geloof delen en samen bouwen aan een mooie gezamenlijke toekomst? Er zijn geen kerken / moskeeen / gebedshuizen voor de soloreligiositeit van een "spiritueel humanist", een "antroposofisch katholiek" en een "boedhist met een snufje new age". Religie is iets wat verbindt, hoe kan dat nu solistisch zijn?
Ik ben zelf ook een individualist, een sociale individualist met een eigen kamer in een woongroep. Ik hou ervan om vrij te zijn en mijn eigen gang te kunnen gaan. Ik wil me niet conformeren, ik wil niet gehoorzamen alleen omdat iemand hierarchisch hoger staat dan ik, ik wil altijd weten wat de reden is achter een regel. Ik ben opgegroeid in een onderhandelingshuishouden dus ik ben niet gewend om bijvoorbeeld blindelings mijn ouders te gehoorzamen. Ik vind de gemeenschapszin en solidariteit in Senegal heel mooi, hartverwarmend. Maar ik besef dat mijn positie als vreemdeling anders is dan van een Senegalees. Ik heb daar geen strenge ouders die mij van alles verbieden, geen broers en zussen die mij in de gaten houden en het doorgeven als ik iets doe wat niet mag. In Senegal is er veel meer dan in Nederland begrip voor dat vreemdelingen zich anders gedragen dan locals. Ze verwachten niet van mij dat ik bewijs loyaal te zijn aan Senegal of dat ik inburger / assimileer. Ik zie er anders uit, ik ben niet opgegroeid in Senegal, dus het is logisch dat ik soms ander eten lekker vind en dat ik mij anders gedraag. Senegalezen vragen van mij dat ik rekening met hen houdt (bijvoorbeeld dat ik mensen niet beledig), zoals in principe iedereen daar rekening met elkaar probeert te houden, maar verder mag ik gewoon mijzelf zijn. Het zou mooi zijn als Nederlanders ook zo'n houding hadden naar vreemdelingen hier. Dat bevordert het thuisvoelen.
We kunnen de tijd niet terugdraaien in Nederland. We kunnen de sterke sociale controle en de sociale hierarchie niet opnieuw invoeren, dat is ook niet wenselijk. In onze gecompliceerde maatschappij is het belangrijk om te weten wie je bent en als individu een eigen plaats te vinden in de samenleving. We lijden (bijna) geen honger dus we kunnen ons de luxe permitteren van de hoogste schaal van Mazlov: te werken aan zelfontplooing. Maar als we denken dat het alleen daar om gaat dan slaan we de plank mis. Collectiviteit kan totalitair en onderdrukkend zijn, als het groepsbelang het enige is wat telt dan kunnen individuele universele mensenrechten geschonden worden. Maar met mensen die alleen aan zichzelf denken komen we er niet. Dan krijg je een soort natuurstaat van Hobbes met permanente oorlog. Als de sterkeren de zwakkeren helpen komen we als groep een stuk verder. En dat is een natuurlijke neiging die wij mensen in ons hebben. Zoals Levinas beschrijft hoe het kan gebeuren dat ik het naakte kwetsbare gezicht van de ander zie en dat ik mijzelf vergeet en bereid ben alles te doen voor de ander.
Thooft zegt dat The Secret (waar ik eerder over heb geschreven) "mensen met hun neus drukt op hun persoonlijke verantwoordelijkheid voor hun eigen gedachten, wensen en emoties". Maar dat is niet genoeg. Wat ontbreekt is de filosofie van Levinas, is de verantwoordelijkheid voor de ander. Dat is de verantwoordelijkheid waar het werkelijk om draait, die de basis vormt van ethiek. Als ik verantwoordelijk ben voor mijzelf - voor mijn geluk - is dat aardig, en het is leuk als ik dankzij The Secret de hele tijd denk aan hoe graag ik rijk zou willen zijn, maar dat is puur egoisme. De zorg voor de ander, mijn verantwoordelijkheid op mij nemen, een brug bouwen naar de ander en samen iets moois creeren, daar heeft het niets mee te maken.
Er is (nog) geen "nieuw wij" in Nederland denk ik. Voor het "oude wij" - wat in Senegal niet verouderd is - is volgens mij nog geen alternatief in Nederland. Thooft zegt "dat vijftienjarige pubers zich maar lekker met zichzelf bezig moeten houden, laat ze hun menselijke behoefte aan erkennig maar bevredigen, dan groeien ze vanzelf door." Maar dat groeien gebeurt helemaal niet vanzelf. Als je wilt dat jongeren zich ontwikkelen tot verantwoordelijke solidaire mensen die rekening houden met anderen en zwakkeren helpen, dan moet je hen van het begin af aan daarin opvoeden. Mensen die hun leven lang gewend zijn vooral aan zichzelf te denken gaan niet opeens aan anderen denken. Thooft denkt dat met de toenemende individualisering vooroordelen en racisme afnemen. Maar volgens mij kunnen racisten heel goed autonoom / onafhankelijk zijn. Zelfingenomenheid en egocentrisme, met gebrek aan inlevingsvermogen, vergroot volgens mij de kans op racisme. Volgens Thooft "kan alleen een sterk en autonoom ik uit eigen vrije keuze harmonieus samenleven en samenwerken met andere ikken". Maar waar is dan de gemeenschap, het samen, waar is het wij van al die losse autonome ikken?
Thooft zegt: "Het lijkt mij niet heilzaam terug te keren naar welke traditie dan ook. Alle tradities zijn per definitie collectief. Zolang wij collectief tot Onze Vader bidden, hebben "wij" een andere God dan "zij"." Maar waarom zou het niet dezelfde God kunnen zijn, de God van ons en van anderen? Zolang wij tot God bidden is er tenminste nog een wij, een gemeenschap verbonden door een geloof in God. Wat moeten vage individualistische ietsisten die niets hebben wat hen bindt, tot welke God kunnen zij samen bidden? Hoe kunnen zij bij elkaar komen, hun geloof delen en samen bouwen aan een mooie gezamenlijke toekomst? Er zijn geen kerken / moskeeen / gebedshuizen voor de soloreligiositeit van een "spiritueel humanist", een "antroposofisch katholiek" en een "boedhist met een snufje new age". Religie is iets wat verbindt, hoe kan dat nu solistisch zijn?
Ik ben zelf ook een individualist, een sociale individualist met een eigen kamer in een woongroep. Ik hou ervan om vrij te zijn en mijn eigen gang te kunnen gaan. Ik wil me niet conformeren, ik wil niet gehoorzamen alleen omdat iemand hierarchisch hoger staat dan ik, ik wil altijd weten wat de reden is achter een regel. Ik ben opgegroeid in een onderhandelingshuishouden dus ik ben niet gewend om bijvoorbeeld blindelings mijn ouders te gehoorzamen. Ik vind de gemeenschapszin en solidariteit in Senegal heel mooi, hartverwarmend. Maar ik besef dat mijn positie als vreemdeling anders is dan van een Senegalees. Ik heb daar geen strenge ouders die mij van alles verbieden, geen broers en zussen die mij in de gaten houden en het doorgeven als ik iets doe wat niet mag. In Senegal is er veel meer dan in Nederland begrip voor dat vreemdelingen zich anders gedragen dan locals. Ze verwachten niet van mij dat ik bewijs loyaal te zijn aan Senegal of dat ik inburger / assimileer. Ik zie er anders uit, ik ben niet opgegroeid in Senegal, dus het is logisch dat ik soms ander eten lekker vind en dat ik mij anders gedraag. Senegalezen vragen van mij dat ik rekening met hen houdt (bijvoorbeeld dat ik mensen niet beledig), zoals in principe iedereen daar rekening met elkaar probeert te houden, maar verder mag ik gewoon mijzelf zijn. Het zou mooi zijn als Nederlanders ook zo'n houding hadden naar vreemdelingen hier. Dat bevordert het thuisvoelen.
We kunnen de tijd niet terugdraaien in Nederland. We kunnen de sterke sociale controle en de sociale hierarchie niet opnieuw invoeren, dat is ook niet wenselijk. In onze gecompliceerde maatschappij is het belangrijk om te weten wie je bent en als individu een eigen plaats te vinden in de samenleving. We lijden (bijna) geen honger dus we kunnen ons de luxe permitteren van de hoogste schaal van Mazlov: te werken aan zelfontplooing. Maar als we denken dat het alleen daar om gaat dan slaan we de plank mis. Collectiviteit kan totalitair en onderdrukkend zijn, als het groepsbelang het enige is wat telt dan kunnen individuele universele mensenrechten geschonden worden. Maar met mensen die alleen aan zichzelf denken komen we er niet. Dan krijg je een soort natuurstaat van Hobbes met permanente oorlog. Als de sterkeren de zwakkeren helpen komen we als groep een stuk verder. En dat is een natuurlijke neiging die wij mensen in ons hebben. Zoals Levinas beschrijft hoe het kan gebeuren dat ik het naakte kwetsbare gezicht van de ander zie en dat ik mijzelf vergeet en bereid ben alles te doen voor de ander.
1/03/2010
Verhalen - Atiq Rahimi
"Niet om de tijd te doden
maar om tijd te winnen
vertelt men verhalen."
1/01/2010
Hoop
Uit psychologisch onderzoek blijkt dat mensen die (veel) hoop hebben langer leven, gelukkiger zijn, succesvoller zijn en socialer. Het is een mooie thema, hoop, net als verlangen. Een combinatie van verlangen en hoop brengt mensen in beweging, op weg naar het visioen dat gloort aan de horizon. Ik ben van nature hoopvol en optimistisch. Als ik aan de toekomst denk dan zie ik positieve beelden, zo is mijn aard. Dat kan soms lastig zijn omdat mijn verwachtingen misschien niet altijd even realistisch zijn. Ik ben soms naief, ik ben geneigd te denken dat alle mensen goed zijn, wat natuurlijk niet waar is. Maar het is fijn om in zo'n onderzoek te lezen dat hoop / optimisme (als het een beetje realistisch is) positieve gevolgen heeft. Dat ervaar ik zelf ook zo. Ik geloof in wat ik doe, ik ben enthousiast / gedreven omdat ik er vertrouwen in heb dat het zin heeft wat ik doe, dat het doel dat ik voor ogen heb bereikbaar is. De gehandicapten in Senegal die nu een eigen centrum hebben zijn ook hoopvol en daarom werken ze keihard. Samen kunnen we veel bereiken. Ik werk graag met de gehandicapten. Het is voor hen voor het eerst dat zij de kans krijgen een vak te leren, aan het werk te gaan en geld te verdienen. Steeds liepen ze tegen dingen aan die ze graag wilden maar wat niet kon (naar school gaan, aan het werk gaan). Nu kan het wel. Het is fijn samenwerken met mensen die zo gemotiveerd en hoopvol zijn.
