8/31/2015
Verplaats je in de ander en kom in actie
Ik las vandaag een artikel op de voorpagina van Trouw, geschreven door Marli Huijer, ‘Denker des Vaderlands’. Het thema waar ze over schrijft boeit me enorm en als ze het net iets anders had geformuleerd dan zou ik het helemaal met haar eens zijn, maar nu vind ik dat ze de plank volledig misslaat.
De eerste twee zinnen van het artikel is nog niets mis mee.
De derde zin wordt al lastiger, en de zinnen die daarop volgen helemaal. Stompen we af door alle rampberichten over vluchtelingen? Niet als je je blijft verplaatsen in de ander. En dat moet. Niemand wil het zich voorstellen, hoe het is om als vluchteling met je kinderen in een vrachtwagen te stikken of om in het ruim van een boot om te komen. Maar je moet het je wél voorstellen. Want als we het ons niet voorstellen hoe het geweest is, verstarren we in onze machteloosheid en keren we ons af.
Het ‘moeten’ is het eerste woord waar ik over val: hoezo gaat
Marli Huijer mij vertellen wat ik moet doen? Dat bepaal ik zelf wel. En ten
tweede heeft het geen enkele zin als ik mij ga voorstellen hoe ik met mijn
kinderen aan het stikken ben in een vrachtwagen. Ik ga me dan alleen maar heel
naar voelen en daar schiet niemand iets mee op. Het is niet moelijk om mij al het
leed in de wereld voor te stellen, van hoe mensen sterven in oorlogen, door
honger en door ziektes. Maar als er iets is waardoor ik verstar in
machteloosheid dan is het door mij zulke dingen voor te stellen.
Huijer vervolgt:
Ik zie twee kampen in het land ontstaan. Niemand in Nederland kan de ellende van al die vluchtelingen aanzien. Maar bij de ene helft komt dat omdat ze iets willen doen, maar niet weten wat. Bij de andere helft komt het door angst: wat komt er op ons af. Het is aan de politiek om daar iets aan te doen. Het gaat om twee dingen. Eén is de angst voor het vreemde: die moet worden doorbroken. Laat zien dat vluchtelingen mensen zijn zoals jij en ik. Niks engs aan. Het tweede moet zich richten op mensen die iets willen doen. Dat moet deskundig gebeuren en daar kan de overheid een rol in spelen. Zo zouden burgemeesters per wijk coördinatoren kunnen aanstellen die al die mensen die iets willen doen de weg wijzen. Bundel die energie.En laten we wel wezen: zó ingewikkeld is het niet om vluchtelingen op te vangen. Kom op, we wonen in een land dat de zee kan tegenhouden. Er is hier zoveel inventiviteit. Dan kunnen we toch ook een wat grotere groep vluchtelingen opvangen?
Hoezo kort door de bocht… Dus we vertellen mensen even dat
vluchtelingen niet eng zijn, we stellen wat coördinatoren per wijk aan en dan
is het probleem opgelost…
Als ik het artikel van Huijer zou mogen herschrijven dan zou
ik over Levinas schrijven. Het heeft geen zin om je voor te stellen hoe mensen
dood gaan. Voor die mensen is het te laat om iets te doen. Het heeft veel meer
zin om je te verplaatsen in de ander die leeft en die voor je staat. Laat je
raken in de ontmoeting met de ander. De ander doet een beroep op je en je neemt
de zorg voor de ander op je zonder er bij na te denken. Je geeft de dakloze op
straat je eigen lunchpakket. Je springt meteen in het water als je een kind
ziet verdrinken. En je doet het niet omdat iemand zegt dat je het moet doen. Je
doet het ook niet omdat je zelf in zo’n situatie kunt komen en je hoopt dat
mensen jou dan ook helpen. Je doet het omdat je geraakt wordt en je doet wat je
kunt doen.
Het vluchtelingenprobleem is niet bepaald eenvoudig op te
lossen. Je zou de problemen van oorlog en armoede in de wereld moeten aanpakken
om de vluchtelingenstromen in te perken. Dat is een grote gloeiende plaat
waarbij druppels niet helpen. In de nabije toekomst zullen de stromen
vluchtelingen alleen maar groter worden. Best begrijpelijk dat mensen het
daar benauwd van krijgen. En het probleem van mensensmokkelaars met gammele bootjes
en verstikkende vrachtwagens wordt door wijkcoördinatoren ook niet opgelost.
Jazeker, er is veel inventiviteit en zijn er genoeg mensen
die willen helpen. Zij worden geraakt door de ander en ze doen wat ze kunnen. Een
vriendin gaat naar Italië om bootvluchtelingen te helpen. Ik ben toen ik het
hoorde meteen op de fiets gesprongen om baby- en kinderkleertjes te brengen die
ze zal meenemen. Ik weet hoeveel leed en onrecht er in de wereld is, maar ik ga
niet al dat leed op mijn schouders dragen. Want dan zou het te zwaar worden om
in beweging te komen en actie is nou juist wat er nodig is.
