12/05/2014
Zwart-wit
Ik heb het afgelopen weekend de documentaire "Zwart als roet" gezien in het Humanity House, met na afloop een gesprek met de filmmaker Sunny Bergman. Toen ik de aankondiging las aarzelde ik, want er stond bij dat Sunny een anti-piet activist is. De hetze tussen voor- en tegenstanders van Zwarte Piet wil ik eigenlijk niets mee te maken hebben. Maar er stond ook bij dat de documentaire filosofisch getint is en over racisme gaat. De hetze als sociologisch fenomeen vind ik dan toch wel interessant.
De film was niet zo activistisch als ik verwacht had. Ik vind dat de film overtuigend overkwam en ik begrijp nu wat beter wat de achterliggende gedachten of emoties kunnen zijn van een pietentegenstander. Het viel me wel op dat Sunny heel sterk partij kiest en weinig begrip opbrengt voor andere meningen en perspectieven. Het was een simplistisch verhaal van good guys (anti-piet activisten) en bad guys (hun tegenstanders). De bad guys worden afgeschilderd als haatdragend, gewelddadig en dom en de good guys zijn rustig, redelijk en vriendelijk, met het gelijk volledig aan hun kant. Ik vroeg Sunny na afloop waarom ze zo'n niet neutrale film heeft gemaakt. Ze zei dat niemand neutraal is en dat zij er tenminste open over is. Daar valt wat voor te zeggen. De reden waarom ik het acceptabel vind dat ze zo duidelijk stelling neemt is dat het een heel persoonlijke film is. De film gaat over hoe Sunny de wereld ziet en in de film praat ze met mensen uit haar directe omgeving: haar vader, de buurman, haar vriend, vriendinnen, collega's, etc. Het persoonlijke subjectieve karakter maakt dat er minder een claim is van algemene geldigheid. Aan de andere kant is Sunny wel erg overtuigd van haar eigen gelijk en luistert ze weinig naar anderen. Voor zover ze andersdenkenden in de film aan het woord laat is het vooral om hen belachelijk te maken.
Er is een verhaal van blinde mensen die een olifant onderzoeken. De één voelt de slurf, de ander een poot, nog een ander de staart. Als je die mensen achteraf vraagt hoe de olifant is, dan krijg je van iedereen een ander verhaal (de één beschrijft de slurf, de ander de staart, etc.) Ze vertellen allemaal de waarheid van wat zij hebben waargenomen, ze zeggen allemaal iets anders en ze hebben allemaal gelijk, maar het is maar een beperkt deel van de werkelijkheid. Iedereen neemt waar vanuit een eigen beperkt en gekleurd perspectief, gekleurd door onze persoonlijke achtergrond en ervaringen. We bekijken de olifant ieder vanuit een andere hoek en niemand kan het geheel overzien. Sunny heeft gelijk als ze zegt dat niemand neutraal is. Maar het is toch jammer dat zij zich beperkt tot bijvoorbeeld de staart van de olifant. Ze zou haar blik kunnen verruimen door de dialoog aan te gaan met mensen uit een andere hoek. Door echt te luisteren naar iemand met een totaal ander perspectief kom je toch meer over de olifant als geheel te weten.
De film was niet zo activistisch als ik verwacht had. Ik vind dat de film overtuigend overkwam en ik begrijp nu wat beter wat de achterliggende gedachten of emoties kunnen zijn van een pietentegenstander. Het viel me wel op dat Sunny heel sterk partij kiest en weinig begrip opbrengt voor andere meningen en perspectieven. Het was een simplistisch verhaal van good guys (anti-piet activisten) en bad guys (hun tegenstanders). De bad guys worden afgeschilderd als haatdragend, gewelddadig en dom en de good guys zijn rustig, redelijk en vriendelijk, met het gelijk volledig aan hun kant. Ik vroeg Sunny na afloop waarom ze zo'n niet neutrale film heeft gemaakt. Ze zei dat niemand neutraal is en dat zij er tenminste open over is. Daar valt wat voor te zeggen. De reden waarom ik het acceptabel vind dat ze zo duidelijk stelling neemt is dat het een heel persoonlijke film is. De film gaat over hoe Sunny de wereld ziet en in de film praat ze met mensen uit haar directe omgeving: haar vader, de buurman, haar vriend, vriendinnen, collega's, etc. Het persoonlijke subjectieve karakter maakt dat er minder een claim is van algemene geldigheid. Aan de andere kant is Sunny wel erg overtuigd van haar eigen gelijk en luistert ze weinig naar anderen. Voor zover ze andersdenkenden in de film aan het woord laat is het vooral om hen belachelijk te maken.
Er is een verhaal van blinde mensen die een olifant onderzoeken. De één voelt de slurf, de ander een poot, nog een ander de staart. Als je die mensen achteraf vraagt hoe de olifant is, dan krijg je van iedereen een ander verhaal (de één beschrijft de slurf, de ander de staart, etc.) Ze vertellen allemaal de waarheid van wat zij hebben waargenomen, ze zeggen allemaal iets anders en ze hebben allemaal gelijk, maar het is maar een beperkt deel van de werkelijkheid. Iedereen neemt waar vanuit een eigen beperkt en gekleurd perspectief, gekleurd door onze persoonlijke achtergrond en ervaringen. We bekijken de olifant ieder vanuit een andere hoek en niemand kan het geheel overzien. Sunny heeft gelijk als ze zegt dat niemand neutraal is. Maar het is toch jammer dat zij zich beperkt tot bijvoorbeeld de staart van de olifant. Ze zou haar blik kunnen verruimen door de dialoog aan te gaan met mensen uit een andere hoek. Door echt te luisteren naar iemand met een totaal ander perspectief kom je toch meer over de olifant als geheel te weten.
