12/29/2008
Le chemin au destin
Met de reis in het kader van eerlijk toerisme hebben we kerst gevierd in het dorp Toubacouta in Senegal. Ik raakte daar aan de praat met de eigenaar van een internetcafé, Amadou. Het onderstaande zal ik in het Frans schrijven zodat hij het ook kan lezen, want de google translator bakt er niet zoveel van in het Frans, van mijn posts hier. En daarna zal ik een vertaling geven in het Nederlands.
Amadou a dit: 'Tout ce qui nous arrive c'est notre destin. Dieu nous a créé avec quelque chose de lui-même en nous. Ça c'est l'âme. Tous les gens ont ça, n'importe quel religion, et aussi les gens sans religion. C'est quelque chose de bonté. Et si quelqu'un a décédé, l'âme ne va pas mourir, il continue toujours à vivre.'
***
J'ai toujours beaucoup réfléchi sur la question de la liberté de la volonté. Bright Eyes a chanté que tout ce qui arrive doit être comme ça. « Tout est prédestiné, nous ne pourrons pas changer notre destin ». Et il pense qu'il va continuer a marcher pour enfin venir peut-être là ou il va.
Il me semble qu'il n'y a pas de volonté libre si je ne peux pas changer mon destin. Mais en même temps c'est moi qui fais les choix. Je vais marcher pour venir là ou je vais. Je ne vais pas m'asseoir à coté du chemin pour attendre mon destin. Et dieu ne va pas me porter non plus. Si je veux aller quelque part je dois marcher moi-même. Je suis libre, je peux choisir moi-même. C'est seulement que Dieu sait déjà ce que je vais choisir. Et l'idée que mon destin est déjà prévu, ça peut me mettre à l'aise, je peux être tranquille, je peux accepter mon destin. Si j'accepte ce que je trouve à mon chemin, je ne serai pas fâché ou frustré. Si j'accepte les choses que je ne peux pas changer, ça ne me dérange plus. Puis je serai libre.
***
Amadou heeft gezegd: 'Alles wat ons gebeurt is ons lot. God heeft ons geschapen met iets van hemzelf in ons. Dat is de ziel. Alle mensen hebben een ziel, ongeacht welk geloof, en ook atheisten hebben iets goddelijks, een ziel. Het goddelijke in onze ziel is goed. En de ziel is onsterfelijk, als iemand doodgaat blijft de ziel voortleven.'
***
Ik heb altijd veel nagedacht over de vraag of er een vaststaand lot is of een vrije wil. Ik denk nu dat het allebei is, tegelijkertijd. Bright Eyes zingt dat alles wat gebeurt zo heeft moeten zijn. Alles is voorbestemd, we kunnen ons lot niet veranderen. Hij denkt dat hij maar blijft lopen zodat hij misschien ooit daar komt waar hij naartoe gaat.
Het lijkt dan of er geen vrije wil is, als ik mijn lot niet kan veranderen. Maar ik ben degene die keuzes maakt. Ik ga lopen om daar te komen waar ik heen ga. Ik ga niet aan de kant van de weg zitten om mijn lot af te wachten. En God zal me ook niet dragen. Als ik ergens heen wil gaan dan moet ik zelf lopen. Ik ben vrij, ik kan zelf kiezen. Het is alleen dat God van tevoren al weet wat ik ga kiezen. En het idee van een vaststaand lot kan mij op mijn gemak stellen, ik kan rust vinden, ik kan mijn lot accepteren. Als ik accepteer wat ik op mijn weg vind, zal ik niet meer boos of gefrustreerd zijn. Als ik de dingen accepteer die ik niet kan veranderen, dan stoort het mij niet meer. Dan ben ik vrij.
Het lijkt dan of er geen vrije wil is, als ik mijn lot niet kan veranderen. Maar ik ben degene die keuzes maakt. Ik ga lopen om daar te komen waar ik heen ga. Ik ga niet aan de kant van de weg zitten om mijn lot af te wachten. En God zal me ook niet dragen. Als ik ergens heen wil gaan dan moet ik zelf lopen. Ik ben vrij, ik kan zelf kiezen. Het is alleen dat God van tevoren al weet wat ik ga kiezen. En het idee van een vaststaand lot kan mij op mijn gemak stellen, ik kan rust vinden, ik kan mijn lot accepteren. Als ik accepteer wat ik op mijn weg vind, zal ik niet meer boos of gefrustreerd zijn. Als ik de dingen accepteer die ik niet kan veranderen, dan stoort het mij niet meer. Dan ben ik vrij.
12/25/2008
Lange adem
Ik ben "El Negro en ik" aan het lezen van Frank Westerman. Ik wilde een stukje citeren:"Wees niet te snel met je oordeel. Ontwikkelingswerk is een zaak van lange adem, vaak zonder zichtbare of meetbare resultaten. Het is iets wat je doet omdat niets doen sowieso niets uithaalt."
Dat is wat de stagebegeleider van Frank tegen hem zei tijdens zijn stage in Peru. Het klinkt niet erg hoopvol. Maar toch vind ik het mooi. Sinds 2005, dus nu bijna vier jaar, zet ik mij in voor het dorp Diofior in Senegal. Er zijn veel tegenslagen geweest. Anderhalf jaar vertraging voordat er ADSL werd aangelegd en het computercentrum toegang kreeg tot internet. En toen de concurrentie met een nieuw internetcafé in het centrum van het dorp. Problemen met de locatie van het gehandicaptencentrum, en een heleboel andere dingen die anders gingen dan de bedoeling was. We doen een flinke investering, niet alleen qua geld (subsidies), maar ook qua inzet. We planten als het ware zaadjes, het is hard werken op het land. De kleine kwetsbare plantjes moeten alle weersomstandigheden zien te doorstaan, van plensbuien tot aanhoudende droogte. Het duurt oneindig lang voordat de bomen hun vruchten afwerpen. Het lijkt of het nooit wat zal worden. Maar het loont om vol te houden. Het leerproces gaat langzaam, zowel aan de Nederlandse als aan de Senegalese kant. Voor beide kanten zijn dit soort projecten nieuw. Maar het is goed om het leerproces gezamenlijk te doorlopen en al doende, met bloed, zweet en tranen een band op te bouwen, een goede verstandhouding. Mamadou en ik gaan onvoorwaardelijk voor onze projecten in Diofior. Er zijn nog steeds wel misverstanden of irritaties soms, maar we doen allebei ons best om daar uit te komen. De projecten voor eerlijk toerisme en voor gehandicapten zijn nu in het stadium dat er geoogst kan worden. Ik hoop dat dat stadium ook binnenkort bereikt kan worden voor het afvalrecyclingsproject. Het is fijn om te merken dat er een basis van onderling vertrouwen is en dat het dorp erg waardeert wat we tot nu toe bereikt hebben.
Frank Westerman gelooft niet in het concept ontwikkelingswerk: "Het had me moeite gekost toe te geven, maar ik was gaan inzien dat ontwikkelingswerk voortkwam uit motieven die in de grond racistisch waren. De drang om anderen 'onze' techniek of levensstijl of geloofsartikelen bij te brengen veronderstelde dat 'wij' het beter wisten dan 'zij', dat de blanke beschaving superieur was aan de niet-blanke. ... Ik was blij dat ik de journalistiek had omarmd. De journalistiek bood je de mogelijkheid je in de dingen te verdiepen, zonder het risico goedwillend aan de puinhopen bij te dragen."
Het kan best gebeuren dat ik ook goedwillend aan puinhopen bijdraag. Het is niet zo dat ik de westerse blanke cultuur superieur vind en wil opleggen aan Senegalezen. Er is veel armoede in Diofior, veel gebrek aan alles. Wat ik wil brengen is ontwikkeling, dat mensen zich ontwikkelen en dat zij het daardoor beter krijgen, op een duurzame manier. Vooral kwetsbare groepen zoals gehandicapten. Om ontwikkeling tot stand te brengen is geld en kennis nodig. Die breng ik vanuit het westen. Maar er is ook kennis nodig van de locatie situatie, zodat vraag en aanbod op elkaar aansluiten. We doen het samen, en zoveel mogelijk op een basis van gelijkwaardigheid.
Ik zal af en toe misschien per ongeluk de puinhoop groter maken. Sowieso is wat ik bereik op een kleine schaal. Maar voor de mensen in Diofior is het belangrijk. Al zou ik maar tien gehandicapten helpen (maar we helpen er veel meer), dan zou ik dat al mooi vinden. Als een doofstomme jongen met een gehoorapparaat van het Liliane Fonds kan horen, dan zou dat een groot wonder zijn. Zijn leven lang heeft hij van alles willen zeggen maar het nooit gekund. De mensen in zijn omgeving kunnen geen gebarentaal en hijzelf ook niet. Als hij kan praten met zijn familie en vrienden zou geweldig zijn.
Frank Westerman draagt dan misschien niet bij aan de puinhoop, als journalist, maar zijn werk leidt ook niet direct tot een concrete verbetering in een ontwikkelingsland. Ik wil graag wel concreet bezig zijn. Niets doen haalt sowieso niets uit. In beweging blijven, constructief bezig zijn, samen de schouders eronder, dat werpt op den duur volgens mij altijd zijn vruchten af, als je het verstandig aanpakt, inventief bent en je geduld hebt.
12/21/2008
Bruggen bouwen, geen assimilatie
Ik ben bezig met het opzetten van eerlijk toerisme in Diofior, Senegal. Van 12 tot 26 december (nu dus) vindt de eerste reis in dit kader plaats, en ik heb vier proefkonijnen mee genomen die voor toerist spelen. Het verloopt tot nu toe goed, de meiden hebben het naar hun zin en de gastgezinnen verzorgen hun gasten heel goed.
Maar het is best lastig om een balans te vinden tussen rekening houden met de lokale cultuur en zoveel mogelijk voldoen aan de wensen en verwachtingen van de toeristen. Het eten in een toeristen restaurant is tien keer zo duur als in een gewoon restaurant. Dus stel je voor: je gaat uit eten met 10 personen in Nederland. Normaal betaal je bijv. 20 euro per persoon, dus 200 euro in totaal. Maar nu is het 10x zo duur, dus 200 euro per persoon en 2000 euro in totaal (maar het gaat in Senegal natuurlijk om andere bedragen; een maaltijd in een gewoon restaurant kost 80 cent, een maaltijd in een toeristen restaurant kost 8 euro). Een bedrag waar je oren van flapperen, 2000 euro. En dan gaan we een keer of vier per reis op die manier uit eten. Mamadou van de partnerorganisatie begrijpt niet waarom we zoveel geld willen verspillen. Iedere keer probeert hij iets te regelen zodat we goedkoper kunnen eten in een eenvoudig restaurant. Het is moeilijk uit te leggen dat dat niet de bedoeling is voor toeristen die betaald hebben voor hun reis en die van hun vakantie willen genieten volgens min of meer westerse standaarden.
Daar komt bij dat er evenveel Senegalese deelnemers zijn, die niet voor zichzelf kunnen betalen. Dus alle bedragen moeten door de toeristen dubbel worden betaald om voor de Senegalezen te betalen. Met bezoeken aan resorts en een natuurpark kan dat aardig oplopen. Maar om tegen de Senegalezen te zeggen dat ze niet mee mogen met de excursies, dat gaat ook niet. In het Frans wordt deze vorm van toerisme “tourisme solidaire” genoemd. Solidair kun je het dan niet bepaald noemen.
Dus we gaan toch gewoon in de luxe restaurants eten en die kosten moeten gewoon in de begroting worden opgenomen. Eerlijk duurt het langst, en is dus wat duurder wat betreft sommige kosten (maar nog steeds goedkoper dan een gewone commerciële reis).
Deze reis zet me opnieuw aan het denken over cultuurverschillen. Assimilatie is volgens mij nergens voor nodig. Ik begrijp niet waarom de Nederlandse politiek zo graag een “harde lijn” wil volgen ten opzichte van de integratie van buitenlanders / allochtonen.
In de termen van Levinas betekent gedwongen assimilatie dat ik de ander dwing om net zo te worden als ik, dus dat ik de ander probeer te reduceren tot hetzelfde, tot mijzelf. Dat mag ik niet doen. De ander is van zichzelf en gaat over zichzelf. Ik mag mij de ander niet toe eigenen.
Het is ook denk ik gevaarlijk als een vreemdeling te snel zijn oude cultuur achter zich laat en de nieuwe cultuur overneemt. De waarden en gebruiken waar je je leven lang mee bent opgegroeid, die je altijd als normaal en goed hebt beschouwd, daar moet je niet zomaar afstand van doen. Als er iets langzaam gaat dan is het cultuurverandering, dat merk ik hier in Senegal keer op keer. De Nederlanders die hier komen zien allerlei dingen die handiger kunnen. Ze vragen waarom mensen dat niet anders doen, waarom ze bijvoorbeeld niet op tijd komen zodat de anderen niet zolang hoeven te wachten. Maar om ervoor te zorgen dat iedereen voortaan op tijd komt op een afspraak, dat is een van de moeilijkste veranderingen om tot stand te brengen. Om jongeren te leren internetten is bijvoorbeeld veel makkelijker. Als je te snel assimileert in een nieuwe omgeving dan is het risico dat je jezelf verliest. Als je te snel nieuwe normen en waarden overneemt terwijl je eigenlijk niet weet of je daar wel achter staat, dan weet je uiteindelijk helemaal niet meer welke normen, waarden en principes je belangrijk vindt.
We moeten nieuwkomers niet vragen te assimileren. We moeten samen bruggen gaan bouwen. Ik ben op mijn eiland, de vreemdeling is op zijn eigen eiland waar het anders is. We bouwen allebei een halve brug en dan kunnen we elkaar ontmoeten in het midden. Het is niet nodig dat de vreemdeling zijn eigen eiland verlaat en op mijn eiland komt wonen. Op de brug in het midden kunnen we op een goede manier met elkaar omgaan. In een goed functionerende samenleving zullen mensen steeds meer op bruggen leven, ze beperken zich niet tot hun eigen eiland en ze lopen ook niet over naar het eiland van een andere cultuur.
Voor de Nederlandse toeristen hier is het in ieder geval helemaal niet nodig dat zij proberen Senegalees te worden of zich zoveel mogelijk als een Senegalees te gedragen. Zij zijn er natuurlijk ook maar twee weken, terwijl een allochtoon onderdeel uitmaakt van de Nederlandse samenleving. Maar ook voor mij geldt – ik ga een paar keer per jaar naar Senegal – dat ik geen Senegalees hoe te worden. Ik mag best mijzelf blijven. Het belangrijkste is contact tussen de vreemdeling en mensen met de lokale cultuur. Contact, met elkaar praten, zodat je er samen uit kunt komen. Rekening houden met elkaar. Bruggen bouwen. De partnerorganisatie leeft zich in / verdiept zich in het perspectief van de toeristen, van wat hun wensen zijn. De toeristen leven zich in / verdiepen zich in het perspectief en de wensen van de lokale bevolking. Als je elkaar niet kent en niet begrijpt, wat de verschillen zijn en waarom de een soms last heeft van de ander, dan kun je ook geen rekening met elkaar houden.
Met het eerlijk toerisme bouwen we bruggen, we zoeken een middenweg tussen hoe de lokale bevolking gewend is te leven en de (soms) andere eisen van de toeristen.
Maar het is best lastig om een balans te vinden tussen rekening houden met de lokale cultuur en zoveel mogelijk voldoen aan de wensen en verwachtingen van de toeristen. Het eten in een toeristen restaurant is tien keer zo duur als in een gewoon restaurant. Dus stel je voor: je gaat uit eten met 10 personen in Nederland. Normaal betaal je bijv. 20 euro per persoon, dus 200 euro in totaal. Maar nu is het 10x zo duur, dus 200 euro per persoon en 2000 euro in totaal (maar het gaat in Senegal natuurlijk om andere bedragen; een maaltijd in een gewoon restaurant kost 80 cent, een maaltijd in een toeristen restaurant kost 8 euro). Een bedrag waar je oren van flapperen, 2000 euro. En dan gaan we een keer of vier per reis op die manier uit eten. Mamadou van de partnerorganisatie begrijpt niet waarom we zoveel geld willen verspillen. Iedere keer probeert hij iets te regelen zodat we goedkoper kunnen eten in een eenvoudig restaurant. Het is moeilijk uit te leggen dat dat niet de bedoeling is voor toeristen die betaald hebben voor hun reis en die van hun vakantie willen genieten volgens min of meer westerse standaarden.
Daar komt bij dat er evenveel Senegalese deelnemers zijn, die niet voor zichzelf kunnen betalen. Dus alle bedragen moeten door de toeristen dubbel worden betaald om voor de Senegalezen te betalen. Met bezoeken aan resorts en een natuurpark kan dat aardig oplopen. Maar om tegen de Senegalezen te zeggen dat ze niet mee mogen met de excursies, dat gaat ook niet. In het Frans wordt deze vorm van toerisme “tourisme solidaire” genoemd. Solidair kun je het dan niet bepaald noemen.
Dus we gaan toch gewoon in de luxe restaurants eten en die kosten moeten gewoon in de begroting worden opgenomen. Eerlijk duurt het langst, en is dus wat duurder wat betreft sommige kosten (maar nog steeds goedkoper dan een gewone commerciële reis).
Deze reis zet me opnieuw aan het denken over cultuurverschillen. Assimilatie is volgens mij nergens voor nodig. Ik begrijp niet waarom de Nederlandse politiek zo graag een “harde lijn” wil volgen ten opzichte van de integratie van buitenlanders / allochtonen.
In de termen van Levinas betekent gedwongen assimilatie dat ik de ander dwing om net zo te worden als ik, dus dat ik de ander probeer te reduceren tot hetzelfde, tot mijzelf. Dat mag ik niet doen. De ander is van zichzelf en gaat over zichzelf. Ik mag mij de ander niet toe eigenen.
Het is ook denk ik gevaarlijk als een vreemdeling te snel zijn oude cultuur achter zich laat en de nieuwe cultuur overneemt. De waarden en gebruiken waar je je leven lang mee bent opgegroeid, die je altijd als normaal en goed hebt beschouwd, daar moet je niet zomaar afstand van doen. Als er iets langzaam gaat dan is het cultuurverandering, dat merk ik hier in Senegal keer op keer. De Nederlanders die hier komen zien allerlei dingen die handiger kunnen. Ze vragen waarom mensen dat niet anders doen, waarom ze bijvoorbeeld niet op tijd komen zodat de anderen niet zolang hoeven te wachten. Maar om ervoor te zorgen dat iedereen voortaan op tijd komt op een afspraak, dat is een van de moeilijkste veranderingen om tot stand te brengen. Om jongeren te leren internetten is bijvoorbeeld veel makkelijker. Als je te snel assimileert in een nieuwe omgeving dan is het risico dat je jezelf verliest. Als je te snel nieuwe normen en waarden overneemt terwijl je eigenlijk niet weet of je daar wel achter staat, dan weet je uiteindelijk helemaal niet meer welke normen, waarden en principes je belangrijk vindt.
We moeten nieuwkomers niet vragen te assimileren. We moeten samen bruggen gaan bouwen. Ik ben op mijn eiland, de vreemdeling is op zijn eigen eiland waar het anders is. We bouwen allebei een halve brug en dan kunnen we elkaar ontmoeten in het midden. Het is niet nodig dat de vreemdeling zijn eigen eiland verlaat en op mijn eiland komt wonen. Op de brug in het midden kunnen we op een goede manier met elkaar omgaan. In een goed functionerende samenleving zullen mensen steeds meer op bruggen leven, ze beperken zich niet tot hun eigen eiland en ze lopen ook niet over naar het eiland van een andere cultuur.
Voor de Nederlandse toeristen hier is het in ieder geval helemaal niet nodig dat zij proberen Senegalees te worden of zich zoveel mogelijk als een Senegalees te gedragen. Zij zijn er natuurlijk ook maar twee weken, terwijl een allochtoon onderdeel uitmaakt van de Nederlandse samenleving. Maar ook voor mij geldt – ik ga een paar keer per jaar naar Senegal – dat ik geen Senegalees hoe te worden. Ik mag best mijzelf blijven. Het belangrijkste is contact tussen de vreemdeling en mensen met de lokale cultuur. Contact, met elkaar praten, zodat je er samen uit kunt komen. Rekening houden met elkaar. Bruggen bouwen. De partnerorganisatie leeft zich in / verdiept zich in het perspectief van de toeristen, van wat hun wensen zijn. De toeristen leven zich in / verdiepen zich in het perspectief en de wensen van de lokale bevolking. Als je elkaar niet kent en niet begrijpt, wat de verschillen zijn en waarom de een soms last heeft van de ander, dan kun je ook geen rekening met elkaar houden.
Met het eerlijk toerisme bouwen we bruggen, we zoeken een middenweg tussen hoe de lokale bevolking gewend is te leven en de (soms) andere eisen van de toeristen.
12/07/2008
My heart has found it's home
I'll look no further for happiness
I will not turn again
I will not turn again
Cause my heart
Has found it's home
Dido
Een ander leven
Ik ben erg onder de indruk van "Moslim unlimited" en ik heb er veel steun aan in mijn leven nu, dus laat ik er hier nog een keer een post aan wijden.
Het is wonderlijk hoe zo'n eenvoudige methode in de praktijk zo goed kan werken. Sommige elementen ben ik eerder tegen gekomen (gedragstherapie / cognitieve therapie, RET) maar nog nooit in de vorm van deze praktische handleiding.
Laat ik de lijn van het boek in mijn eigen woorden weergeven, en mijn gedachten bij het lezen erbij zetten.
Actie 1: focus
Het is niet fijn om het gevoel te hebben geleefd te worden, om vast te zitten in allerlei negatieve patronen. Ik wil het anders maar ik lijk er geen grip op te hebben. Focussen helpt om me meer bewust te worden van wat wil ik en wat ik kan doen, van de keuzes die ik maak. Ik maak contact met mijn kern. Wat wil ik echt, wat is belangrijk voor me? Hoe ga ik daar naartoe werken, naar die droom? En wat staat mij in de weg, hoe ga ik daarmee om?
Een tip van Esma is om elke dag een dagplan te maken met drie taken die ik die dag wil gaan doen. Bovenaan staat iets wat me dichter bij mijn droom brengt of helpt een probleem dat in de weg staat op te lossen. En van de drie dingen is een "geen-zin-ding" waar ik tegenop zie. Normaal zijn mijn lijsten veel langer dan 3 punten en krijg ik ze dus nooit af in 1 dag. Het gevecht met de eindeloze lijst waarvan ik altijd minder doe op een dag dan ik gepland had, is frustrerend. Die 3 dingen die ik plan die kan ik makkelijk doen, en meer, en dan geeft het voldoening dat ik gedaan heb wat ik me heb voorgenomen. En om de 3 belangrijkste dingen uit te kiezen helpt om te focussen op wat het meest belangrijk is.
En een andere tip is om een wonderboekje bij te houden en iedere dag een wonder op te schrijven. Iets wat ik goed gedaan heb, of iets waar ik blij verrast door ben. Dat helpt om op het positieve te focussen, in plaats van op frustraties, wanhoop, geklaag.
Actie 2: God
Actie 2 is gericht op het creeren van een persoonlijke relatie met God. Daar had ik al eerder aan gewerkt, maar het boek helpt om er meer bewust mee bezig te zijn. God is oneindig. Oneindig groot, oneindig lief, oneindig goed, oneindig vergevend. Wij mensen zijn beperkt in onze grootheid, liefde, goedheid en vergevingsgezindheid. Maar als ik mij openstel dan kan ik steun krijgen van die oneindige kracht die God is. Ik kan mij richten op / een relatie aangaan met die kracht van goedheid. Ik voel de kracht binnenin mij. Het helpt tegen onzekerheid, moedeloosheid, twijfel en frustratie. Vooral als ik mensen help die het moeilijk hebben, als ik me inzet voor rechtvaardigheid, dan voel ik me gesteund door God. En het gevoel van de aanwezigheid van God geeft me het gevoel dat alles goed is, dat wat gebeurt zo heeft moeten zijn, acceptatie, dat ik vertrouwen kan hebben in mezelf en in de toekomst. Dat ik mezelf niet de grond hoef in te boren. Het helpt zelfs bijvoorbeeld bij het geven van een presentatie, als de zenuwen door mijn hoofd gieren. De tip van Esma om te bidden helpt ook goed, het helpt om te focussen, voor rust, en om bewust contact te zoeken met de kracht van God.
Actie 3: realiteit
Het zien van de realiteit kan vertroebeld worden door gevoelens van angst, haat, schuld en schaamte. Deze actie helpt om gedachten en gevoelens te benoemen. Om bewust bezig te zijn met gevoelens van angst, woede en schuldgevoel helpt om de gevoelens los te kunnen laten en er niet meer door belemmerd te worden. Esma geeft de opdracht op te schrijven waarvoor / voor wie je haat of angst voor voelt en hoe dat je leven beïnvloedt. Daarna schrijf je op of je je verantwoordelijkheid op je wil nemen voor je ambitie om die gevoelens los te laten.
Actie 4: zelfzorg
Deze actie bleek niet te zijn wat ik dacht dat het was. Dit hoofdstuk gaat niet veel over het zelf, maar meer over het vergeven van anderen en over het goed maken van schade die je hen berokkend hebt. Ik schreef al eerder over vergeving. Ik begin steeds beter hoe dit soort processen werken en waarom vergeving nodig is om het verleden los te kunnen laten, vrij te zijn en verder te kunnen gaan. Vergeving betekent dat je accepteert en daarmee kun je de woede en frustratie laten gaan. Ik denk dat het niet goed is om iedereen voor alles direct te vergeven zodra het gebeurd is. Het is gezond om eerst kwaad te zijn als iemand je schade heeft berokkend / je onrecht heeft aangedaan. Dat gevoel van woede moet toch ergens heen, eruit, het moet niet meteen gesmoord worden in vergeving. Er zijn denk ik twee dingen die vergeving mogelijk maken: ofwel dat de ander begrijpt wat voor schade hij / zij heeft aangericht en spijt toont (of in ieder geval medeleven toont) ofwel dat de schade in het verleden ligt, niet meer in het heden of de toekomst. Als het voorbij is kun je het loslaten. Zo kun je ook iemand vergeven zonder dat je het probleem kon uitpraten en zonder dat de ander sorry heeft gezegd.
Het goed maken van schade is een mooie praktische actie. Een belangrijk punt hierbij is de focus op mijzelf. Mensen hebben al snel de neiging om vooral te kijken naar wat de ander heeft gedaan. "Ja maar hij begon" zeggen kinderen. Wat die ander deed is veel erger, waarom moet ik nu iets gaan goedmaken. Maar wat de ander doet, daar ga ik niet over. Dat is ook een belangrijk punt in de filosofie van Levinas. Als ik over het denken en handelen van de ander wil gaan, dan gedraag ik mij totalitair, dan begeef ik mij op terrein waar ik zelf ophoud en waar de ander begint. Het zal niet meevallen voor mij om iemand anders te veranderen, zeker niet als die ander zelf niet wil. Ik focus op mijzelf, contact met mijn kern. Als ik wil dat de ander mij anders behandelt, wat dan het beste werkt is dat ik mijzelf zo graag zoals ik wil dat de ander zich gedraagt, zegt Esma. Als ik wil dat iemand met aandacht naar mij luistert dan ga ik zelf met aandacht naar die ander luisteren. Misschien werkt het niet en dan kan ik beter op zoek gaan naar mensen die gewend zijn met aandacht te luisteren. Maar de kans dat het werkt als ik de ander probeer te dwingen te luisteren is in ieder geval heel klein. Het werkt niet om te focussen op wat de ander allemaal "fout" doet, me daaraan te ergeren, de ander onder druk te zetten. Kiezen doe je zelf. Veranderen doe je ook zelf. Focus op je eigen ontwikkeling en op jouw rol in de relatie met de ander.
Ik ga dus goed maken. Als ik spijt heb van wat ik gedaan heb dan zeg ik tegen degene die ik gekwetst hebt dat het me spijt. Als ik iets gestolen heb of kapot heb gemaakt dan vergoed ik de schade. Het valt niet mee om terug te gaan naar de persoon die ik schade heb berokkend en aan te bieden de schade te herstellen. Maar om de angst te overwinnen en de moed op te brengen, geeft achteraf nog veel meer voldoening dan de andere geen-zin-dingen te doen die in het dagplan staan. De hele toon van het boek is positief, opbouwend. Kijk naar de dingen die je goed doet, versterk die, want zo werk je aan je ontwikkeling. Geen slachtofferrol, geen wraak, geen agressie, geen verbittering. Een positieve houding maakt vergeving makkelijker. Ook vergeving van mezelf. Het goed maken helpt daar ook bij.
Actie 5: geven
De focus op mijzelf, het contact met mijn kern, maakt dat ik in mijn kracht / energie kan gaan zitten. Dat ik de steun voel van de kracht van God. Dat ik mezelf accepteer zoals ik ben en dat ik een verlangen voel om te werken aan mijn ontwikkeling, om dichter bij mijn droom te komen. Ik neem mijn vrijheid en mijn verantwoordelijkheid op mij. Dus eerst focussen op mijzelf. Daarna kan ik weer aandacht geven aan de ander, en veel meer dan zonder eerst op mijzelf te focussen.
Dit is een punt waar Levinas het niet mee eens zou zijn. De blik van de ander schudt mij wakker. Al mijn aandacht is bij de ander. Een focus op mijzelf zou Levinas waarschijnlijk aanzien voor egoïsme. Maar op dit punt ben ik het met Esma eens. Eerst van jezelf houden, jezelf accepteren zoals je bent, je bewustzijn ontwikkelen, dan pas je aandacht op de ander richten. Dan is het echte aandacht. Anders is de ander misschien alleen iemand die je angsten en frustraties voedt: "wat zou hij / zij wel niet van mij denken, ik doe het nooit goed genoeg in de ogen van de ander".
De laatste actie leert me hoe ik kan geven aan anderen zonder angst en niet uit egoïsme. Dat ik geef zonder een vertroebelend motief. En daarmee help ik de ander veel meer dan wanneer ik eigenlijk mezelf wil helpen of dat ik alleen help uit angst.
***
"Om je problemen op te lossen, of dromen waar te maken, is het nodig te focussen, eerlijk te zijn en jezelf te accepteren."
***
En als toetje wilde ik het wonder van gisteren uit mijn wonderboekje bescrhijven. Een dakloze vrouw sprak me aan op het station, ze heet Bea. Ze zei: "Ik wil je twee dingen vragen en als je ze niet allebei doet geeft dat niet. Ik wil graag geld om niet op straat te hoeven slapen vanacht en ik wil graag dat je voor me bidt." Ze vroeg of ik gelovig was en ik zei ja. Ze zei dat ze een ander leven wilde. Ze was al gestopt met drugs gebruiken. Ze had er schoon genoeg van om de hoer uit te hangen. Ze kon het niet meer, met een man naar bed gaan voor geld. Over twee dagen kreeg ze permanent onderdak, dus ze hoefde niet lang meer dakloos te zijn. Haar voeten in de schoenen met hoge hakken deden zo'n pijn. Ze is gelovig, ze gaat naar de kerk. De mensen daar helpen haar. En ze zong een paar liedjes voor me, met een schorre rauwe stem. Ze zei dat haar geloof haar troost geeft. Ik zei dat God er vooral is voor mensen die het moeilijk hebben. Zij zei dat God er is voor alle mensen. Ik heb haar behoorlijk veel geld gegeven. Het kan best dat ze toch drugs gaat kopen, of andere rommel. Ze kan best het hele verhaal bij elkaar verzonnen hebben. Maar het was een te mooie wonderlijke ontmoeting om daar aan te denken.
Het is wonderlijk hoe zo'n eenvoudige methode in de praktijk zo goed kan werken. Sommige elementen ben ik eerder tegen gekomen (gedragstherapie / cognitieve therapie, RET) maar nog nooit in de vorm van deze praktische handleiding.
Laat ik de lijn van het boek in mijn eigen woorden weergeven, en mijn gedachten bij het lezen erbij zetten.
Actie 1: focus
Het is niet fijn om het gevoel te hebben geleefd te worden, om vast te zitten in allerlei negatieve patronen. Ik wil het anders maar ik lijk er geen grip op te hebben. Focussen helpt om me meer bewust te worden van wat wil ik en wat ik kan doen, van de keuzes die ik maak. Ik maak contact met mijn kern. Wat wil ik echt, wat is belangrijk voor me? Hoe ga ik daar naartoe werken, naar die droom? En wat staat mij in de weg, hoe ga ik daarmee om?
Een tip van Esma is om elke dag een dagplan te maken met drie taken die ik die dag wil gaan doen. Bovenaan staat iets wat me dichter bij mijn droom brengt of helpt een probleem dat in de weg staat op te lossen. En van de drie dingen is een "geen-zin-ding" waar ik tegenop zie. Normaal zijn mijn lijsten veel langer dan 3 punten en krijg ik ze dus nooit af in 1 dag. Het gevecht met de eindeloze lijst waarvan ik altijd minder doe op een dag dan ik gepland had, is frustrerend. Die 3 dingen die ik plan die kan ik makkelijk doen, en meer, en dan geeft het voldoening dat ik gedaan heb wat ik me heb voorgenomen. En om de 3 belangrijkste dingen uit te kiezen helpt om te focussen op wat het meest belangrijk is.
En een andere tip is om een wonderboekje bij te houden en iedere dag een wonder op te schrijven. Iets wat ik goed gedaan heb, of iets waar ik blij verrast door ben. Dat helpt om op het positieve te focussen, in plaats van op frustraties, wanhoop, geklaag.
Actie 2: God
Actie 2 is gericht op het creeren van een persoonlijke relatie met God. Daar had ik al eerder aan gewerkt, maar het boek helpt om er meer bewust mee bezig te zijn. God is oneindig. Oneindig groot, oneindig lief, oneindig goed, oneindig vergevend. Wij mensen zijn beperkt in onze grootheid, liefde, goedheid en vergevingsgezindheid. Maar als ik mij openstel dan kan ik steun krijgen van die oneindige kracht die God is. Ik kan mij richten op / een relatie aangaan met die kracht van goedheid. Ik voel de kracht binnenin mij. Het helpt tegen onzekerheid, moedeloosheid, twijfel en frustratie. Vooral als ik mensen help die het moeilijk hebben, als ik me inzet voor rechtvaardigheid, dan voel ik me gesteund door God. En het gevoel van de aanwezigheid van God geeft me het gevoel dat alles goed is, dat wat gebeurt zo heeft moeten zijn, acceptatie, dat ik vertrouwen kan hebben in mezelf en in de toekomst. Dat ik mezelf niet de grond hoef in te boren. Het helpt zelfs bijvoorbeeld bij het geven van een presentatie, als de zenuwen door mijn hoofd gieren. De tip van Esma om te bidden helpt ook goed, het helpt om te focussen, voor rust, en om bewust contact te zoeken met de kracht van God.
Actie 3: realiteit
Het zien van de realiteit kan vertroebeld worden door gevoelens van angst, haat, schuld en schaamte. Deze actie helpt om gedachten en gevoelens te benoemen. Om bewust bezig te zijn met gevoelens van angst, woede en schuldgevoel helpt om de gevoelens los te kunnen laten en er niet meer door belemmerd te worden. Esma geeft de opdracht op te schrijven waarvoor / voor wie je haat of angst voor voelt en hoe dat je leven beïnvloedt. Daarna schrijf je op of je je verantwoordelijkheid op je wil nemen voor je ambitie om die gevoelens los te laten.
Actie 4: zelfzorg
Deze actie bleek niet te zijn wat ik dacht dat het was. Dit hoofdstuk gaat niet veel over het zelf, maar meer over het vergeven van anderen en over het goed maken van schade die je hen berokkend hebt. Ik schreef al eerder over vergeving. Ik begin steeds beter hoe dit soort processen werken en waarom vergeving nodig is om het verleden los te kunnen laten, vrij te zijn en verder te kunnen gaan. Vergeving betekent dat je accepteert en daarmee kun je de woede en frustratie laten gaan. Ik denk dat het niet goed is om iedereen voor alles direct te vergeven zodra het gebeurd is. Het is gezond om eerst kwaad te zijn als iemand je schade heeft berokkend / je onrecht heeft aangedaan. Dat gevoel van woede moet toch ergens heen, eruit, het moet niet meteen gesmoord worden in vergeving. Er zijn denk ik twee dingen die vergeving mogelijk maken: ofwel dat de ander begrijpt wat voor schade hij / zij heeft aangericht en spijt toont (of in ieder geval medeleven toont) ofwel dat de schade in het verleden ligt, niet meer in het heden of de toekomst. Als het voorbij is kun je het loslaten. Zo kun je ook iemand vergeven zonder dat je het probleem kon uitpraten en zonder dat de ander sorry heeft gezegd.
Het goed maken van schade is een mooie praktische actie. Een belangrijk punt hierbij is de focus op mijzelf. Mensen hebben al snel de neiging om vooral te kijken naar wat de ander heeft gedaan. "Ja maar hij begon" zeggen kinderen. Wat die ander deed is veel erger, waarom moet ik nu iets gaan goedmaken. Maar wat de ander doet, daar ga ik niet over. Dat is ook een belangrijk punt in de filosofie van Levinas. Als ik over het denken en handelen van de ander wil gaan, dan gedraag ik mij totalitair, dan begeef ik mij op terrein waar ik zelf ophoud en waar de ander begint. Het zal niet meevallen voor mij om iemand anders te veranderen, zeker niet als die ander zelf niet wil. Ik focus op mijzelf, contact met mijn kern. Als ik wil dat de ander mij anders behandelt, wat dan het beste werkt is dat ik mijzelf zo graag zoals ik wil dat de ander zich gedraagt, zegt Esma. Als ik wil dat iemand met aandacht naar mij luistert dan ga ik zelf met aandacht naar die ander luisteren. Misschien werkt het niet en dan kan ik beter op zoek gaan naar mensen die gewend zijn met aandacht te luisteren. Maar de kans dat het werkt als ik de ander probeer te dwingen te luisteren is in ieder geval heel klein. Het werkt niet om te focussen op wat de ander allemaal "fout" doet, me daaraan te ergeren, de ander onder druk te zetten. Kiezen doe je zelf. Veranderen doe je ook zelf. Focus op je eigen ontwikkeling en op jouw rol in de relatie met de ander.
Ik ga dus goed maken. Als ik spijt heb van wat ik gedaan heb dan zeg ik tegen degene die ik gekwetst hebt dat het me spijt. Als ik iets gestolen heb of kapot heb gemaakt dan vergoed ik de schade. Het valt niet mee om terug te gaan naar de persoon die ik schade heb berokkend en aan te bieden de schade te herstellen. Maar om de angst te overwinnen en de moed op te brengen, geeft achteraf nog veel meer voldoening dan de andere geen-zin-dingen te doen die in het dagplan staan. De hele toon van het boek is positief, opbouwend. Kijk naar de dingen die je goed doet, versterk die, want zo werk je aan je ontwikkeling. Geen slachtofferrol, geen wraak, geen agressie, geen verbittering. Een positieve houding maakt vergeving makkelijker. Ook vergeving van mezelf. Het goed maken helpt daar ook bij. Actie 5: geven
De focus op mijzelf, het contact met mijn kern, maakt dat ik in mijn kracht / energie kan gaan zitten. Dat ik de steun voel van de kracht van God. Dat ik mezelf accepteer zoals ik ben en dat ik een verlangen voel om te werken aan mijn ontwikkeling, om dichter bij mijn droom te komen. Ik neem mijn vrijheid en mijn verantwoordelijkheid op mij. Dus eerst focussen op mijzelf. Daarna kan ik weer aandacht geven aan de ander, en veel meer dan zonder eerst op mijzelf te focussen.
Dit is een punt waar Levinas het niet mee eens zou zijn. De blik van de ander schudt mij wakker. Al mijn aandacht is bij de ander. Een focus op mijzelf zou Levinas waarschijnlijk aanzien voor egoïsme. Maar op dit punt ben ik het met Esma eens. Eerst van jezelf houden, jezelf accepteren zoals je bent, je bewustzijn ontwikkelen, dan pas je aandacht op de ander richten. Dan is het echte aandacht. Anders is de ander misschien alleen iemand die je angsten en frustraties voedt: "wat zou hij / zij wel niet van mij denken, ik doe het nooit goed genoeg in de ogen van de ander".
De laatste actie leert me hoe ik kan geven aan anderen zonder angst en niet uit egoïsme. Dat ik geef zonder een vertroebelend motief. En daarmee help ik de ander veel meer dan wanneer ik eigenlijk mezelf wil helpen of dat ik alleen help uit angst.
***
"Om je problemen op te lossen, of dromen waar te maken, is het nodig te focussen, eerlijk te zijn en jezelf te accepteren."
***
En als toetje wilde ik het wonder van gisteren uit mijn wonderboekje bescrhijven. Een dakloze vrouw sprak me aan op het station, ze heet Bea. Ze zei: "Ik wil je twee dingen vragen en als je ze niet allebei doet geeft dat niet. Ik wil graag geld om niet op straat te hoeven slapen vanacht en ik wil graag dat je voor me bidt." Ze vroeg of ik gelovig was en ik zei ja. Ze zei dat ze een ander leven wilde. Ze was al gestopt met drugs gebruiken. Ze had er schoon genoeg van om de hoer uit te hangen. Ze kon het niet meer, met een man naar bed gaan voor geld. Over twee dagen kreeg ze permanent onderdak, dus ze hoefde niet lang meer dakloos te zijn. Haar voeten in de schoenen met hoge hakken deden zo'n pijn. Ze is gelovig, ze gaat naar de kerk. De mensen daar helpen haar. En ze zong een paar liedjes voor me, met een schorre rauwe stem. Ze zei dat haar geloof haar troost geeft. Ik zei dat God er vooral is voor mensen die het moeilijk hebben. Zij zei dat God er is voor alle mensen. Ik heb haar behoorlijk veel geld gegeven. Het kan best dat ze toch drugs gaat kopen, of andere rommel. Ze kan best het hele verhaal bij elkaar verzonnen hebben. Maar het was een te mooie wonderlijke ontmoeting om daar aan te denken.
