Levinas and multicultural society

Hoi Esther,
Ik zit eens te lezen in dat artikel van Kluveld en de reacties daarop (die overigens aanzienlijk diverser zijn, in goede zin, dan die van de reaguurders in Trouw, totnogtoe mijn internetkrant, waarschijnlijk niet meer voor lang). Daarin komt ook het 'demoniseren' van Wilders door Pechtold en Van der Laan langs. Nu vraag ik mij af: wat is het verschil tussen polariseren en demoniseren, en waarom is het ene goed en het andere slecht?
Groetjes,
Frank vS
 

Beste Frank,

Ik ken je niet denk ik? (al ken ik een Frank van Schaick en een Frak van Schagen, maar deze woorden uit hun mond zou ik vreemd vinden)

Polariseren en demoniseren vind ik allebei slecht.

Als je demoniseert, dus een beeld creeert van de ander als demoon, duivel, monster, dan polariseer je ook, maar omgekeerd hoeft dat niet zo te zijn.

Demoniseren wordt door Levinas beschouwd als het figuurlijk dood maken van de ander, als het reduceren van een mens tot een ding, tot een beeld van een duivel in je eigen hoofd.

Als je polariseert dan maak je de tegenstellingen tussen verschillende polen groter. Dit kan zonder de ander als duivel af te schilderen.

We zijn allemaal mensen, ook Wilders, er zijn geen duivels onder ons. Mensen die demoniseren die overdrijven dus.

Het is onvermijdelijk dat culturen af en toe botsen in de multiculturele samenleving. Dat geeft niet. Al botsend verkennen we onze grenzen en zoeken we naar een manier om goed met elkaar om te gaan. Maar de botsingen zouden een fase moeten zijn in het zoeken van toenadering, in het bruggen bouwen, rekening met elkaar houden en samen werken aan een betere samenleving en wereld. Bij polarisatie is dat niet geval, dan keren mensen elkaar de rug toe, bij het ervaren van sterkere tegenstellingen zijn ze minder bereid om samen aan een betere toekomst te werken.
 

*Frank van Schagen
 

Hoi Esther,
Ik was het wel, Frank van Schagen. Waarom verbaast je dat? Mijn vraag was retorisch: ik signaleer hypocrisie, want dezelfde mensen die erop los polariseren (onder het mom van de 'vrijheid van meningsuiting', ook zo'n mooie knuppel waarmee de laatste jaren mensen verrot geslagen worden) beschuldigen anderen ervan ze te demoniseren. Ik ben het met je eens dat polariseren niet de oplossing is, en dialoog met al zijn zwakheden (soft, l-a-n-g-z-a-a-m) onvermijdelijk is. Het is net zoiets als democratie het minst slechte politieke systeem noemen. Dat demoniseren valt me overigens nogal mee: parallellen tussen PVV en NSB vallen mij ook op, mag ik dat dan niet zeggen? En mag Wilders dan wel zeggen dat de Islam fascistisch is (pot verwijt de ketel?) en verdedigers van een multiculturele samenleving Chamberlain noemen? (weer een retorische vraag ;-)
 

P.S. Sorry dat ik warrig ben. Zit op mijn werk. Gr F
 

Hoi Frank,

Ik geloof dat ik niets begrijp van wat je zegt.

Je eerste comment wekt de indruk dat je het artikel van Kluveld goed vond, of in ieder geval de reacties erop, die divers waren en anders dan van de reaguurders in Trouw. Wie zijn de reaguurders in Trouw? Blijkbaar mensen die op alles negatief reageren. Dus blijkbaar waren de reacties op Kluveld positief en vind je dat fijn (ik zal de reacties nog eens nakijken). Correct me if I'm wrong.

Als ik zeg dat ik deze woorden niet uit jouw mond verwacht dan is dat een vooroordeel, dan stop ik je een hokje van "mensen zoals jij zeggen zoiets niet". Ik weet dat ik dat niet moet doen. Ik ben jou niet, ik ken jou niet en ik moet er altijd voor open staan dat je iets zegt wat ik niet verwacht had (om nog maar eens iets Levinasiaans te zeggen).

Maar ik kan het niet helpen dat ik zoals iedereen de werkelijkheid die ik om mij heen zie interpreer en dat ik mensen / ideeen soms wel in categorieen indeel. Ik verwacht vooral van mezelf dat ik mijn beeld aanpas als het niet blijkt te kloppen.

Ik zie jou als een links idealistisch ruimdenkend intercultureel / internationaal georienteerd iemand (net als ik).

Amanda Kluveld maakt geen intelligente indruk met haar artikelen in de Volkskrant, ze maakt de indruk bang en simplistisch te zijn.

Ik herhaal 2 citaten uit haar artikelen die ik eerder op deze blog heb gepost:

De WRR zegt dat de culturele kloof tussen allochtonen en autochtonen voor velen aanleiding is geweest het integratiedebat te willen aanscherpen. Nederland vraagt zich niet af hoe diversiteit op basis van gelijkwaardigheid bereikt kan worden, maar hoeveel diversiteit onze samenleving aankan.

Kluveld zegt: "Inderdaad, op sommige vormen van diversiteit, namelijk dat mensen op straat worden afgeslacht vanwege hun mening over de islam, zitten wij niet te wachten."

Dit is heel dom om te zeggen. De diversiteit is zoveel breder dan dat er alleen maar "beschaafde" autochtone Kluvelds zouden zijn en gewelddadige gestoorde Mohamed B.'s. Gelukkig zijn er van types zoals Mohamed B. in ieder geval maar heel weinig in Nederland.

Amanda Kluveld: "Ik dacht: Dit alles, goed en slecht, zal ik tot mijn laatste snik en met alle mogelijkheden die ik kan bedenken, verdedigen. Niet de islam maar de westerse cultuur is superieur."

Nog een totaal misplaatste generalisatie. Er zijn meer dan een miljard moslims in de wereld. De islam is een wereldreligie die veel overeenkomsten vertoond met het christendom en het jodendom. Er is een kleine groep van terroristen / extremisten die geweld gebruiken in de naam van een bepaalde versie van de islam. Er zijn veel moslims en niet-moslims die onderdrukt worden door islamitische dictatoren.

Maar om te zeggen dat de Westerse cultuur superieur is aan de Islam slaat nergens op, dat zijn veel te grote woorden. Waarom zou je culturen religies op zo'n grote schaal in morele zin willen vergelijken?

Het islamitische plan om de doodstraf in te voeren voor homo's in Oeganda is duidelijk moreel slecht. Een westers plan om homo's dezelfde rechten te geven als hetero's is moreel duizend keer beter, dus superieur. Laten we het op die manier concreet houden.
 

Wat kan ik antwoorden op je rethorische vragen? Ik vind het eigenlijk wat flauw van Pechtold dat hij Wilders zwart maakt om daar zelf stemmen mee te winnen. Aan de andere kant is het goed dat een politicus zijn protest duidelijk laat horen.

Ik vind dat het niet goed is om een vergelijking te maken met de NSB. Dan stop je mensen ook weer in hokjes: jullie zijn allemaal hetzelfde, een pot nat, allemaal fascisten / racisten. De situatie van Duitsland in de jaren '30 was anders dan Nederland nu. Je kunt aangeven waarom sommige uitspraken racistisch zijn en je kunt aangeven hoe een fascistisch mechanisme van uitsluiting werkt, je kunt ook wijzen op de gevaren daarvan. Maar mensen stickers van fascist / racist / NSB-er opplakken moeten we zoveel mogelijk vermijden.

Polarisatie en demoniseren is niet goed, is nooit goed, wie het ook doet, waarom en tegen wie, dat maakt niet uit.

Iedereen mag wat mij betreft (vrijwel) alles zeggen maar iedereen is ook verantwoordelijk voor de gevolgen, bijvoorbeeld als hij of zij een ander daarmee kwetst.
 

(ik weet trouwens niet of de doodstrafplannen in Oeganda islamitisch zijn)
 

Hoi Esther,

Op retorische vragen hóef je dus niet te antwoorden ;-)

Je kent me goed genoeg, want ik beschouw mezelf ook als "links idealistisch ruimdenkend intercultureel / internationaal georienteerd". Ik ben het ook volledig met je eens, alleen ben ik geen filosoof en blogger, maar zit ik in een verveeld moment op mijn werk soms snel iets in te tikken, hence the confusion.

Ik weet ook niet meer wat de reacties waren op het artikel van Kluveld, maar in zijn algemeenheid is het me opgevallen dat op de site van de Volkskrant niet alléén maar zure rechtse figuren posten, waar ik op de site van Trouw zo ziek van begon te worden, maar ook 'mensen zoals ik' (ik hecht enorm aan optimisme: je hebt toch geen leven meer als je dat laat varen? sorry, weer retorisch).

Om nog even inhoudelijk in te gaan op je Oeganda-voorbeeld: zelfs als je concreet zegt dat onze behandeling van homo's superieur is aan die in Oeganda vlieg je uit de bocht. Want dat is ónze mening. In Oeganda zal men waarschijnlijk hun oplossing beter vinden, en de mening van een Oegandees is net zoveel waard als die van een Nederlander. Anders vind je nog steeds dat onze cultuur superieur is aan die van Oeganda. Waarmee is aangetoond dat superioriteitsdenken áltijd uit den boze is. Dat laat weer zien waarom een multiculturele boodschap zo ingewikkeld is, want het dwingt je in de naam van culturele diversiteit dingen te accepteren die je echt heel onaangenaam vindt.

Overigens is er ook nog zoiets als Universele Mensenrechten, die vervolging op basis van seksuele geaardheid afkeurt. Als je ervan uitgaat dat die inderdaad universeel zijn (bewijst het Oegandavoorbeeld niet het tegengestelde? ja, wéér retorisch, ik hou blijkbaar van dat middel), dan is dat ook eigenlijk het enige waar je je op kunt beroepen. Dan kun je zeggen dat wij ons aan de regels houden en Oeganda niet. Daarmee is het eigenlijk een slecht voorbeeld van diversiteit, net als de moord op Theo van Gogh (in strijd met universele waarden én de Nederlandse wet).
Groet,
Frank
 

Hoi Frank,

Als filosoof hou ik erg van vragen en het zoeken naar antwoorden, ook al zijn het dan rethorische vragen ;)

Misschien ken ik je goed genoeg maar om je posts te begrijpen vind ik moeilijk. Misschien denk ik te veel in hokjes, dat ik niet verwacht dat rechtse mensen zuur kunnen reageren op Amanda Kluveld die zelf zuur en rechts praat.

Ik ga nu maar geen rethorische vragen proberen te beantwoorden en niet te uitgebreid reageren, anders wordt het een onleesbare lijst van commentaren hier. Ik ga een aparte post schrijven over de Volkskrant column "polygamie, leuk he?" (is dat ook een rethorische vraag, en dit ook) en cultureel relativisme.

Superieur betekent volgens de Van Dale: hoger in rang, hoger, beter, edeler, voortreffelijk.

Misschien is het woord verwarrend en kan er beter gewoon "beter" gezegd worden dan superieur. Dus dan zegt Amanda Kluveld dat zij de westerse cultuur beter vindt dan de islam. Dat kan op zich, hoewel ze nog steeds te grote intern diverse entiteiten vergelijkt. Ik vind dat je beter praktijken kunt vergelijken dan hele wereldculturen en -religies.

Volgens mij kunnen we wel op ethisch / moreel gebied vergelijken, als het maar specifiek genoeg is. Daar ga ik nu een post over schrijven.