1/02/2007
Geraakt en betrokken
De onderstaande tekst heeft niet zoveel met Levinas te maken maar ik wil hem wel graag posten hier. Het is een artikel voor "De Uitgeester" over het Nicaragua project... Esther is 32 jaar en komt uit Uitgeest. Meer dan de helft van haar leven tot nu toe heeft ze in ons dorp doorgebracht. ‘Maar’, zegt Esther Langen, ‘ik wist al jong dat de wereld groter was dan mijn geboortedorp en dat ik die wereld wilde leren kennen. Ik wilde op avontuur gaan in een andere cultuur, en mensen ontmoeten die heel anders leven.’ Zo gezegd zo gedaan. Na afronding van haar studies sociologie en filosofie, reisde Esther naar Suriname, China, India, Fiji, Mali en Burkina Faso. Ze organiseerde vrijwilligersprojecten voor jongeren in Senegal en Tanzania. Ze is net terug van een bijzonder project in Nicaragua: een Xplore jongerenproject gericht op huizenbouw en het opzetten van kleine coöperaties op het eiland Ometepe. Van die reis doet zij verslag voor De Uitgeester.
Begin 2006 besloot Esther Langen van haar hobby (het organiseren van internationale vrijwilligersprojecten) haar werk te maken. Haar eenmanszaak - Multi-Pass Multicultural Passage, www.multi-pass.nl – vraagt subsidies aan voor en organiseert jongerenprojecten. ‘Helemaal van een vreemde heb ik het niet. Wilma van Beek, mijn moeder, is een van de oprichters van Stichting Ometepe Project Nicaragua in Uitgeest. De oprichting van de stichting leek ons een mooie kans om de krachten te bundelen voor een vrijwilligersproject in Nicaragua. Via het programma Xplore (www.xplore.nl) vertrokken we half november met tien jongeren van het ROC van Amsterdam, ROC ASA Utrecht en de Vrije Universiteit naar Nicaragua. We hebben twee stenen huizen gebouwd in Las Cuchillas, een van de meest afgelegen bergdorpen op het eiland.’
De projecten van Multi-Pass hebben meerdere kanten / doelen tegelijk. ‘Zo’n vrijwilligersproject is een mes dat aan twee kanten snijdt: aan de ene kant de resultaten die we bereiken in een ontwikkelingsland, en aan de andere kant de persoonlijke ervaring voor de jongeren die aan zo’n project deelnemen.
We hebben voor twee families huizen gebouwd, met z’n allen. Zij hoeven nu niet meer in een hut van stro en golfplaten te wonen, die nauwelijks beschutting biedt tegen regen en wind. In plaats daarvan wonen zij nu in een stenen huis met aparte kamers.’
‘Daarnaast hebben we samen met lokale jongeren die aan het project deelnamen een aantal sleutelfiguren van Ometepe geïnterviewd om te kijken wat de mogelijkheden zijn om één of enkele coöperaties op te zetten op het eiland. We spraken met o.a. de burgemeester, schoolhoofden en eigenaren van winkels en hotels. Door de afgelegen ligging van het eiland is de werkloosheid er erg hoog, en door het opzetten van coöperaties willen we dus de werkgelegenheid bevorderen. Het was een goed project, intensief en indrukwekkend.’
Esther Langen en haar groep hopen dat zij op deze manier bereikt hebben dat mensen in o.a. Las Cuchillas in de toekomst aan het werk kunnen in een coöperatie, bijvoorbeeld een bakkerij, of als gids of als gastfamilie bij een coöperatie voor ecotoerisme. ‘Op deze manier blijft het traditionele karakter van het eiland behouden in plaats van dat het wordt aangetast door de flats en het grote geld van het massatoerisme. En alle opbrengsten van de coöperatie komen direct ten goede aan de lokale bevolking: door de extra banen en door de winst van de coöperatie te investeren in bijvoorbeeld de bouw van huizen en het kunnen betalen van leraren op de scholen en doktoren van de gezondheidspost.’
BLIKVERRUIMING
De tweede kant van het project is dat het jongeren aan het denken zet. De meeste van hen waren nog nooit buiten Europa geweest. Ontwikkelingssamenwerking was voor hen een “ver van mijn bed show”. Nu hebben ze aan den lijve ondervonden - letterlijk, met het stenen sjouwen - hoe mensen leven aan de andere kant van de wereld.
‘De belangrijkste voorwaarde voor een leefbare multiculturele samenleving is dat mensen elkaar, ongeacht hoe totaal anders de ander is, als gelijken behandelen. De verdeeldheid, het wij-zij denken, de onderlinge haat, het gevoel door de samenleving te worden uitgespuugd, maakt dat mensen elkaar gaan ontmenselijken.’
Concreet contact en samenwerken zijn de beste manier om ontmenselijking in de vorm van discriminatie en racisme tegen te gaan. Het belangrijkste in intercultureel contact is dat de relatie gebaseerd is op gelijkwaardigheid. Esther Langen: ‘Het is toch puur toeval dat wij in een rijk land zijn geboren en de Nicaraguanen in een arm land. En hoeveel beschaving hebben de “verlichting” en “modernisering” ons nu eigenlijk gebracht? De uitbuiting van de derde wereld door het Westen gaat gewoon door en met onze normen en waarden is het ook niet zo best gesteld. Er is echt geen reden om onszelf beter te vinden dan niet-westerse volkeren.’
DAAR DOE IK HET VOOR
In Nicaragua hebben Nederlanders en Nicaraguanen zich gezamenlijk ingezet voor duurzame ontwikkeling. ‘Het werkt goed als we ons met z’n allen in het zweet werken voor de huizenbouw. Dat is veel gelijkwaardiger dan wanneer wij alleen geld, spullen en kennis komen brengen en zij “dank je wel” moeten zeggen.’
Het was een goede ervaring voor de Nederlandse jongeren te zien hoe zwaar het leven kan zijn op Ometepe. Het is hard werken en je moet je zien te redden met weinig middelen. ‘Ze leren daardoor te relativeren, gaan bewuster leven, vinden alles minder vanzelfsprekend. Als je je samen met anderen in het zweet en de blaren op je handen werkt om voor en met die ander een dak boven zijn of haar hoofd te maken, dan vraag je je ineens af, waarom je je zo opwindt als in Nederland de trein vijf minuten te laat is. Of als de prijs van een biertje weer gestegen is. Er zijn wel belangrijker zaken in de wereld. Jongeren worden geraakt door wat ze meemaken in een ontwikkelingsland. Sommigen willen meer gaan doen voor een betere wereld dan ze tot dan toe deden. Zij gaan voor langere tijd naar het buitenland, of ze doen vrijwilligerswerk in Nederland. Jongeren worden geraakt en voelen zich betrokken, willen zich inzetten. En daar doe ik het allemaal voor. Zoals ik ook geraakt werd toen ik voor het eerst een vrijwilligersproject deed in Senegal.’
