10/30/2010
Vrijheid
De laatste tijd heb ik veel nagedacht over de betekenis van het begrip vrijheid. Er zijn veel discussies in de media gaande over vrijheid in verhouding tot verantwoordelijkheid. Het is ook een onderwerp waar Levinas veel over heeft geschreven; over de combinatie van vrijheid en verantwoordelijkheid, dat noemt Levinas "moeilijke vrijheid".
Het is een onzinnig idee dat er een strijd gaande is tussen enerzijds vrijheid van meningsuiting en anderzijds godsdienstvrijheid. Je verantwoordelijkheid nemen betekent niet dat je vrijheid daardoor beperkt wordt. De uitslag van de rechtzaak tegen Wilders wordt vast vrijspraak voor Wilders. Zijn vrijheid van meningsuiting wordt niet op die manier juridisch beperkt. Maar hij is zelf verantwoordelijk voor de schade die hij berokkent voor moslims / allochtonen / de Nederlandse samenleving als geheel. Hij heeft de morele plicht om zijn verantwoordelijkheid op zich te nemen voor de gevolgen van zijn daden en woorden.
Het nemen van verantwoordelijkheid betekent niet dat je vrijheid wordt ingeperkt, want je kiest zelf, je bent nog even vrij. Maar sommige moreel slechte keuzeopties laat je buiten beschouwing.
Er is iets bijzonders aan de hand met vrijheid: de manier waarop het meer of minder wordt werkt anders dan bijvoorbeeld met geld. Je kunt me opsluiten in een gevangenis en daarmee wordt mijn fysieke vrijheid beperkt. Maar mijn gedachten zijn nog even vrij als eerst, de tralies hebben daar geen invloed op.
Ik dacht vroeger dat vrijheid en liefde communicerende vaten waren. Ik dacht dat meer van het een automatisch leidde tot minder van het ander. Met de filosofieles op de middelbare school bespraken we wat we belangrijker vonden: liefde of vrijheid. Alsof het een ten koste gaat van het ander. Als je alleen bent dan ben je vrij, je kunt doen waar je zin in hebt, je hoeft met niemand rekening te houden. Maar als je alleen bent dan voel je je misschien eenzaam. Het is fijner om samen te zijn met iemand van wie je houdt en die van jou houdt. Maar ik heb ook altijd erg gehouden van "Mijn Vrijheid". Als het leven zwaar was vertrouwde ik toch het liefst op mijzelf, en daarom wilde ik vrij en onafhankelijk zijn. Dus heb ik mijn vrijheid altijd beschermd als een kostbare schat. Ik dacht dat mijn vriend er op uit was die schat van mij af te pakken, omdat hij meer liefde wilde en dus minder vrijheid voor mij. Als ik alleen ben kan ik altijd weg van huis zijn, ik kan zoveel werken als ik wil en ik kan uitgaan tot diep in de nacht. Als ik een relatie heb dan moet ik rekening houden met mijn partner die me ook weleens wil zien. Dus ik voelde me geclaimd door mijn partner en ik verzette me, ik probeerde zoveel mogelijk vrijheid voor mezelf op te eisen. Maar voel ik me dan echt vrij? Als ik 60 uur per week werk, gehaast van de ene afspraak naar de andere ren en mijn partner nooit zie, ben ik dan vrij en gelukkig? Ik ben vrij als ik mijn verlangens kan volgen en mijn leven een invulling kan geven die mij voldoening geeft. Een leven met niet te veel werk, genoeg rust, leuke dingen doen en genieten (dat kan ook heel goed samen). Liefde en vrijheid kunnen heel goed samen gaan. Vrijheid die samengaat met verantwoordelijkheid, met rekening houden met de ander, is minder vrijblijvend / makkelijk, maar het is een vorm van vrijheid die veel meer de moeite waard is.
Het is een onzinnig idee dat er een strijd gaande is tussen enerzijds vrijheid van meningsuiting en anderzijds godsdienstvrijheid. Je verantwoordelijkheid nemen betekent niet dat je vrijheid daardoor beperkt wordt. De uitslag van de rechtzaak tegen Wilders wordt vast vrijspraak voor Wilders. Zijn vrijheid van meningsuiting wordt niet op die manier juridisch beperkt. Maar hij is zelf verantwoordelijk voor de schade die hij berokkent voor moslims / allochtonen / de Nederlandse samenleving als geheel. Hij heeft de morele plicht om zijn verantwoordelijkheid op zich te nemen voor de gevolgen van zijn daden en woorden.
Het nemen van verantwoordelijkheid betekent niet dat je vrijheid wordt ingeperkt, want je kiest zelf, je bent nog even vrij. Maar sommige moreel slechte keuzeopties laat je buiten beschouwing.
Er is iets bijzonders aan de hand met vrijheid: de manier waarop het meer of minder wordt werkt anders dan bijvoorbeeld met geld. Je kunt me opsluiten in een gevangenis en daarmee wordt mijn fysieke vrijheid beperkt. Maar mijn gedachten zijn nog even vrij als eerst, de tralies hebben daar geen invloed op.
Ik dacht vroeger dat vrijheid en liefde communicerende vaten waren. Ik dacht dat meer van het een automatisch leidde tot minder van het ander. Met de filosofieles op de middelbare school bespraken we wat we belangrijker vonden: liefde of vrijheid. Alsof het een ten koste gaat van het ander. Als je alleen bent dan ben je vrij, je kunt doen waar je zin in hebt, je hoeft met niemand rekening te houden. Maar als je alleen bent dan voel je je misschien eenzaam. Het is fijner om samen te zijn met iemand van wie je houdt en die van jou houdt. Maar ik heb ook altijd erg gehouden van "Mijn Vrijheid". Als het leven zwaar was vertrouwde ik toch het liefst op mijzelf, en daarom wilde ik vrij en onafhankelijk zijn. Dus heb ik mijn vrijheid altijd beschermd als een kostbare schat. Ik dacht dat mijn vriend er op uit was die schat van mij af te pakken, omdat hij meer liefde wilde en dus minder vrijheid voor mij. Als ik alleen ben kan ik altijd weg van huis zijn, ik kan zoveel werken als ik wil en ik kan uitgaan tot diep in de nacht. Als ik een relatie heb dan moet ik rekening houden met mijn partner die me ook weleens wil zien. Dus ik voelde me geclaimd door mijn partner en ik verzette me, ik probeerde zoveel mogelijk vrijheid voor mezelf op te eisen. Maar voel ik me dan echt vrij? Als ik 60 uur per week werk, gehaast van de ene afspraak naar de andere ren en mijn partner nooit zie, ben ik dan vrij en gelukkig? Ik ben vrij als ik mijn verlangens kan volgen en mijn leven een invulling kan geven die mij voldoening geeft. Een leven met niet te veel werk, genoeg rust, leuke dingen doen en genieten (dat kan ook heel goed samen). Liefde en vrijheid kunnen heel goed samen gaan. Vrijheid die samengaat met verantwoordelijkheid, met rekening houden met de ander, is minder vrijblijvend / makkelijk, maar het is een vorm van vrijheid die veel meer de moeite waard is.
