11/25/2008

 

I bring what I love

Als de profeet Mohammed nu in Amerika geleefd had dan had hij zich net als Obama kandidaat gesteld voor president, zei Kader Abdolah. Als hij nu in Senegal woonde was hij Youssou N'Dour geworden, denk ik. Bij Obama gaat het er vooral om dat het voor veel mensen hoopvol is dat deze persoon op deze plek is gekomen. Of hij ook een bijzondere leider zal zijn die echt een verschil maakt, dat weten we nog niet. Dat Youssou N'dour een bijzondere leider is daar ben ik van overtuigd.

Zondag ben ik naar de film "I bring what I love" over Youssou N'Dour geweest, van het IDFA filmfestival. Ik werd sterk geraakt door de film. Ik luister mijn halve leven al naar muziek van Youssou N'Dour, maar ik heb nooit zo gelet op de teksten van zijn liedjes (in het Wolof). Ik heb me ook nooit zo heel erg in zijn leven verdiept, hij was voor mij een vanzelfsprekend symbool voor Senegal.

Youssou's moeder is een griot, zijn vader niet. Zijn ouders waren al bruggenbouwers, tegen alle regels in hebben zij een huwelijk gesloten als mensen van verschillende stammen. Zijn moeder trok bij zijn vader in. Youssou wilde van jongs af aan zanger worden. Zijn vader vond dat niet goed. Youssou ging toen bij zijn oma (van moederskant, de griot familie) wonen en hij is door haar opgevoed. Het was heel ontroerend om te zien, in de film, hoe Youssou zijn oma opzocht. Een stokoude uitgemergelde maar sterke dame. Ze hoopt dat Youssou een lang leven krijgt en ze is hem dankbaar. Als zijn leven net zo lang wordt als van haar dan zit het wel goed; zijn grootmoeder is 96 geworden.

Youssou N'Dour heeft een roeping, hij draagt een boodschap uit. De taal waarin hij dat doet is muziek, een universele taal. Hij zet zich in voor een verenigd Afrika, voor tolerantie, solidariteit en rechtvaardigheid. Hij moedigt jongeren aan om hard te werken, om iets te maken van hun leven. En hij laat een positief beeld zien van Islam, om vooroordelen, angst en haat tegen te gaan. Ik denk dat de "ware" islam een geloof van vrede, tolerantie en solidariteit is. Senegal is bij uitstek een land waar je kunt zien dat dat mogelijk is. Dat is één van de redenen waarom ik er graag mensen mee naartoe neem, om hen te laten zien hoe tolerantie, solidariteit en gastvrijheid daar geleefd wordt.

Het is mooi hoe Youssou N'Dour zijn geloof in zijn muziek uitdraagt. Hij heeft een persoonlijke relatie tot God. Hij denkt zelf na over hoe het geloof bedoeld is. Daarmee wijkt hij soms af van de normen van de gevestigde orde van religieuze leiders in Senegal. Hij had het album "Egypt" uitgebracht waarin hij teruggaat naar Arabische Islamitische wortels. Hij bracht het album uit tijdens de Ramadan, wanneer muziek eigenlijk niet is toegestaan. En de leiders wisten niet wat ze ermee aan moesten, met deze mix van religieus en seculier, traditioneel en modern, jong en oud. Iemand die zelf denkt en zich niks aantrekt van de gevestigde orde, wordt al snel als een bedreiging gezien.

Dit deel van het verhaal in de film deed me sterk denken aan het leven van de profeet Mohammed. Hij werd ook als tegenstander beschouwd door de religieuze leiders van die tijd en hun volgelingen. Kader Abdolah beschrijft hoe Mohammed iedere week op een krukje op de markt ging staan om zijn openbaringen te verkondigen. Hij werd voortdurend bespot en belachelijk gemaakt. De mensen zeiden dat hij een leugenaar was. Ze duwden hem van de kruk. Maar Mohammed bleef doorgaan, onverstoorbaar.

Het is een vaak terugkerend thema (in de bijbel en daarbuiten): Noach die door iedereen voor gek wordt verklaard maar toch aan zijn ark blijft bouwen. De kleine David die het opneemt tegen de grote Goliath. En in de film "Lilya forever", dat ze doorgaat met "Lilya 4-ever" in het bankje te krassen terwijl de buurtkinderen haar bekogelen met stenen. Ze gaat door, onverstoorbaar.

Youssou N'Dour gaat ook door. Hij bezoekt moskeeën. Hij gaat praten met de leiders, steeds weer. Uiteindelijk is één van hen bereid met hem mee te zingen. Zo wordt de kloof overbrugd.


Youssou N'Dour brengt waar hij van houdt; zijn muziek, zijn land (Senegal), zijn geloof, zijn hoop, zijn inzet voor rechtvaardigheid. En dat is ook waar ik van hou.


11/18/2008

 

Kiezen doe je zelf

Ik ben het boek "Moslim unlimited" van Esma Choho aan het lezen en ik vind het erg goed. Het gaat niet veel over moslims, het boek is behoorlijk universeel (en dat maakt het extra mooi). Het is dus niet alleen nuttig om meer van islam / moslims te begrijpen. Mijn leven is niet makkelijk op dit moment, en dan ben ik blij met zo'n boek. Het is vooral praktisch en positief. Ik moet me tenslotte ook staande zien te houden in de westerse maatschappij...

Wat is het voor boek?

"Als moslim in het westen, of je nu praktiserend moslim bent of niet, sta je onder grote druk. Je familie en de gemeenschap verwachten veel van je, de Nederlandse maatschappij juist weinig. Terwijl jij met iedereen rekening probeert te houden, vergeet je jezelf. Moslim Unlimited biedt uitkomst!
Journaliste en schrijfster Esma Choho bedacht een zeer succesvolle methode voor moslims om zich beter staande te kunnen houden in de westerse maatschappij. Zij hanteert hierbij vijf stappen die zijn gebaseerd op de vijf zuilen van de islam om de emotionele, spirituele en sociale vaardigheden van moslims verder te ontwikkelen. De lezer wordt bij de hand genomen en door de verschillende acties heen geloodst, aangemoedigd om te schrijven en zijn of haar weg te gaan. De voorbeelden zijn herkenbaar en inspirerend. Het actieplan vereist lef, maar is verfrissend en uitdagend. Moslim Unlimited is een uniek en waardevol boek, zowel voor de westerse moslim als voor de geïnteresseerde westerling."

In gedachten vergelijk ik deze methode met die van Levinas. Het lijkt tegengesteld maar dat is het toch denk ik niet.

Choho zegt: "Zorg voor jezelf". Zet jezelf op de eerste plaats. Werk aan je eigen ontwikkeling. Vermijd contact met mensen in je omgeving die je onder druk zetten, die maken dat je je schaamt, je schuldig voelt. Zij zijn niet je vijanden. Ze zijn alleen misschien op dit moment niet wat je nodig hebt.

Levinas zegt: "Zorg voor de ander". Je bent al zoveel op jezelf gefocust. Alsof de hele wereld om jou draait. Alsof er buiten jou, jouw bewustzijn, niets is, alsof de ander niet bestaat en je hem wat dan ook kunt aandoen, zelfs doodmaken. Maar je bent verantwoordelijk voor hoe je omgaat met de ander. Leef je in, verplaats je in de ander. Vergeet jezelf en bekommer je om de ander. Je zult jezelf toch nooit echt vergeten, je bent toch eerst gericht op je eigen overleven, op genieten. Het moment dat je geraakt wordt door de ander, dat is bevrijding.

Levinas zou zich waarschijnlijk veel zorgen maken als hij over
dit onderzoek had gelezen:
"Jongeren maken zich grote zorgen over ‘de jeugd van tegenwoordig’. Zij vinden dat hun leeftijdgenoten te veel worden verwend, dat ze te veel worden aangemoedigd zich goed over zichzelf te voelen en dat ze mede daardoor te weinig rekening houden met anderen. Maar liefst twee op de drie jongeren (66 procent) tussen de 16 en 24 jaar vinden dat de verhouding tussen rechten en plichten bij de jeugd is scheefgegroeid.
Dit blijkt uit een groot narcisme-onderzoek door TNS NIPO dat is uitgevoerd onder de Nederlandse bevolking in opdracht van de Volkskrant en de NCRV. Jongeren eisen te veel, zo is de algemene opinie, en vragen zich te weinig af wat ze aan de samenleving kunnen bijdragen.
Onderzoek in de Verenigde Staten door de psycholoog Jean Twenge toont aan dat kinderen uit de jaren zeventig, tachtig en negentig veel meer zelfvertrouwen hebben en assertiever zijn dan oudere generaties. Maar tegelijkertijd zijn ze vaker depressief en angstig, en niet bestand tegen de teleurstellingen van het volwassen leven. Ze zijn zo vol van zichzelf dat sprake is van ongezond narcisme."


Als de zorg voor het zelf leidt tot narcisme dan is er iets helemaal mis gegaan. De filosofie van Levinas verzet zich wat dat betreft sterk tegen bepaalde westerse ideeen. Al dat consumeren, dat lege materialisme, het idee recht te hebben op geluk, de arrogantie van alles zogenaamd beter te weten, alles zo zeker te weten, en het gevoel zelf het centrum van het universum te zijn. Wees maar flink wat bescheidener, en neem je verantwoordelijkheid op je.

Maar Choho en Levinas zouden het best eens worden als ze een tijdje met elkaar in gesprek gingen, denk ik. Laat ik mensen niet in hokjes van westers of niet-westers proberen te proppen.

Een punt waarop nog een tegenstelling lijkt te bestaan, is m.b.t. schaamte. Esma Choho schrijft: "Schaamte kan problemen ontkennen, de waarheid verdraaien, etterende wonden verborgen houden. Schaamte kan je tegenhouden je droom te realiseren. Schaamte kan voor veel verlies zorgen: verlies van gezondheid, levenslust, een beter inkomen."

Levinas, echter, ziet schaamte juist als een positieve emotie: de ene persoon ziet het kwetsbare gezicht van de ander en wordt geraakt. "Opeens schaam ik me voor mijn egoisme en egocentrisme. Ik was al bijna vergeten dat de ander bestond..."
Voor Levinas is schaamte een mechanisme waardoor bijvoorbeeld de verwende jongeren van het onderzoek kunnen worden wakker geschud.

Maar de mensen voor wie Choho schrijft zijn niet in de eerste plaats verwende Nederlandse jongeren die nooit iets hebben meegemaakt en die denken dat de hele wereld om hun eisen en verwachtingen draait (en die niet weten om te gaan met teleurstellingen). Esma schrijft voor dezelfde mensen als die Levinas wil helpen: vreemdelingen, armen, mensen aan de onderkant van de samenleving.

En het punt waarop de beide methoden samenkomen is bij keuzevrijheid en verantwoordelijkheid.

Esma Choho schrijft:
"Als kind had je geen keus. Je moest je ouders gehoorzamen. Nu heb je een keuze. Het is zelfs je vrijheid en verantwoordelijkheid om te kiezen, anders doen anderen het voor je. Hoe kun je de uitbesteding van jouw keuzevrijheid herkennen? Klagen. Klagen over je baas, vrienden, partner, familie, het weer. Allemaal kansen om je vrijheid te heroveren. Focus op jezelf, jouw vrijheid."
"Voor jouw kracht en vrijheid is het nodig te stoppen met je kleiner voor te doen dan je bent. je bent een volwassen man of vrouw. Je hebt een keuze. Jouw keuze voor kracht en vrijheid kan anderen helpen ook te kiezen voor kracht en vrijheid. Soms zelfs een hele familie! Jouw familie heeft dringend jouw moed en eerlijkheid nodig. Je familie zegt het je waarschijnlijk niet, maar ook zij willen vrij zijn van angst, schaamte, schuld en woede. Ook zij willen gewoon gelukkig zijn. Begin met je eigen verandering. Focus op jezelf. Het voorbeeld van een opgeruimd, fris leven werkt beter dan welke discussie of machtstrijd dan ook."

Als ik met de trein Amsterdam in reed zag ik altijd de spreuk "Kiezen doe je zelf" in graffitti op de muur staan in de haven bij het IJ, en daar werd ik door geraakt. Kiezen kun je inderdaad alleen zelf doen. Je kunt het wel overlaten aan een ander maar die kiest dan toch ook zelf. En alles wat je doet of nalaat is een keuze (Sartre).

Vrijheid en verantwoordelijkheid staan bij zowel Levinas als Choho centraal. En de ideeen van hen beiden bieden bescherming tegen totalitair handelen en denken. Levinas refereert aan het gebod "Gij zult niet doden". De ander mag mij niet als een ding behandelen, mag mij niet de mond snoeren, mag mij niet dood maken als mens, maar hoort mij te behandelen met respect, als gelijke.

Wat andere mensen over mij denken dat moeten ze zelf maar weten. Ik zoek contact met mijn eigen kern, ik laat mij niet van de wijs brengen door de (voor)oordelen van anderen. Er zijn 100.000 beelden van mij in de hoofden van 100.000 anderen (zie het boek "Iemand, niemand, honderduizend", en mijn eerdere post hierover) . Er is maar 1 ik. Als ik van de toevallige aanwezigheid van die anderen afhankelijk ben voor mijn gevoel van eigenwaarde, dan is dat wel een heel instabiele onzekere situatie.

Ik denk vaak terug aan de cursus Afrikaans dansen die ik gevolgd heb. De leraar had het ook steeds over contact met je kern, zodat je je lichaam voelt en je energie. Ik vond het moeilijk dansen als er publiek in de zaal zat. Ik stelde me voor hoe mijn dansen er voor het publiek uit zou zien. "Het ziet er vast niet uit, een houterig gestuntel", dacht ik. Hoe ga ik dansen als ik mij in gedachten onder het publiek bevind? Dan ziet het er inderdaad uit als zielloos en houterig gestuntel. Het dansen gaat beter als ik er in op ga, als ik mijn lichaam voel, mijn energie uitzend. Dan dans ik bezield, in het hier en nu. Als het publiek nog steeds vindt dat het er niet uitziet dan is dat ook prima, maar dat is niet iets waar ik mij tijdens het dansen mee bezig hoef te houden. Ik focus op mijzelf, mijn dansen. Dat is actie 1 in het boek van Choho.

11/11/2008

 

Gek is dat toch eigenlijk...

Wat zou ze nou gedacht hebben...
Wat zou ze nou verwacht hebben...

Gek is dat toch eigenlijk
Dat je elke ochtend weer gelooft
Elke ochtend een beetje hoopt
Dat de toekomst aan jou toekomt
Als je straks weer wakker wordt

Maar hij krabbelt aan je voorbij
Als je even niet kijkt
Vooral als je niet grijpt
Wat zo ongrijpbaar
Zo ongrijpbaar dichtbij lijkt

Mirco Mooie Liedjes

 

Yes we can

Ik bedacht me een paar dagen geleden dat ik toch echt iets over Obama moest schrijven op mijn weblog. Ik had ook al bedacht wat ik wilde zeggen. Maar iemand anders was mij voor - Kader Abdolah - en zei het vrij precies zoals ik het had willen zeggen:

" ’Yes, we can’ is het motto van de pas verkozen president van de Verenigde Staten, Barack Obama. Het is ook mijn eigen motto. Alles wat we willen, wordt mogelijk, ook hier in Nederland.
Voor mij is dat de kern van het leven. Toen ik als banneling mijn vaderland verliet, wist ik dat nog niet. Uiteindelijk besefte ik dat alleen het idee dat alles mogelijk is al heel veel energie losmaakt en goede dingen dichterbij brengt. Als je zo’n positieve levenshouding uitdraagt, willen mensen daar aan bijdragen.


Voor grote veranderingen moet het historisch moment er zijn. Het vereist de juiste tijd, plaats en omgeving. Ik kan een verandering teweeg brengen omdat het leven me naar Nederland gebracht heeft op een moment dat de Nederlandse samenleving klaar was voor verandering.


De gedachte dat alles mogelijk is, is ook van toepassing op het leven van de profeet Mohammed. Hij wilde ook een droom verwezenlijken en daar is hij in geslaagd. Wat dat betreft valt hij goed te vergelijken met Obama. Ik durf wel te zeggen dat als Mohammed nu in Amerika had geleefd, hij precies hetzelfde gedaan zou hebben als Obama. Hij had zich ook kandidaat gesteld voor het presidentschap en hij zou hebben gewonnen. Daar ben ik vast van overtuigd. Het gaat namelijk niet om Obama en ook niet om Mohammed, maar om het wezenlijke van de mens die zijn droom wil doen uitkomen.
De overwinning van Obama geeft een goede impuls aan het multiculturele debat in Europa. Waar migranten voorheen gezien werden als een probleem voor de samenleving, laat de verkiezing van Obama zien dat ze kunnen helpen een land mooier te maken. De kijk op migranten is veranderd. Ze brengen een hoop nieuwe energie, nieuwe dromen en nieuwe ideeën mee.

Obama’s overwinning geeft ons hoop. Migranten en kinderen van migranten zijn ook potentiële presidenten. Ze kunnen het. Het is tijd om het negatieve beeld van migranten los laten en de jongere generatie serieus nemen.

Eerst dacht ik dat het nog wel honderd jaar kon duren voordat één van hen een echte kans had om president van Nederland te worden. Dankzij Obama denk ik dat het over twintig of vijfentwintig jaar al mogelijk is dat Nederland een president heeft met een allochtone en misschien ook wel een islamitische achtergrond.


Migranten en hun kinderen gaan dromen waarmaken. Dat is een ontwikkeling waar de Nederlandse samenleving in de komende tien tot vijftien jaar mee te maken krijgt en dat wordt moeilijk voor sommigen. Toch moeten mensen hun manier van kijken veranderen. Dan zie je ook dat de wereld veranderd is. De migrantenzoon Obama is president van de Verenigde Staten; alles is mogelijk. Dat geldt ook voor Nederland.”

11/04/2008

 

Cultuurverschillen

Ik ben net weer terug uit Oeganda. Het was een superproject, een hele leuke goede groep, zowel de Nederlanders als de Oegandezen, en een goede partnerorganisatie (YMCA Oeganda).

Als ik kijk naar hoe de ontmoeting tussen culturen daar plaatsvond, dan valt me op dat er van alles een probleem kan zijn, maar eigenlijk niet de cultuurverschillen. Ik vind het eigenlijk vreemd dat er in Nederland zo op integratie, inburgering, aanpassing door buitenlanders wordt gehamerd. Als er botsingen waren tijdens ons project, dan kwam dat niet door een verschil in culturele achtergronden. Gedrag waarbij iemand zich niet sociaal gedraagt, geen rekening houdt met anderen, dat stoort de anderen. En dat stoort de Oegandezen dan net zo als de Nederlanders. Niet-sociaal gedrag komt ook in beide groepen voor.

En soms heb ik met mijn eigen directe en individualistische cultuur meer moeite dan met de warme, open, solidaire cultuur van Afrika.


This page is powered by Blogger. Isn't yours?