7/13/2005
Haat
Het is een complexe tijd waarin we leven. Ik ben benieuwd wat Levinas' analyse zou zijn als hij nog leefde.
Levinas protesteert dus tegen iedere vorm van totalitair denken. Het vijanddenken is één van die vormen. Levinas zegt dat mensen elkaar altijd als mens moeten behandelen, dus dat zijn geen beeld van "de vijand" als duivel ceëren, dat zij niet alle mensen over één kam scheren, maar moeten proberen altijd genuanceerd te denken en mensen in hun waarde te laten en met respect te behandelen.
Levinas is er zelf niet in geslaagd dat idee altijd consequent toe te passen (zo wordt betoogd in "Levinas and the Political"). Voor hem was het zo belangrijk dat het Joodse volk een eigen plek kreeg in de wereld, in de vorm van de Staat Israel, dat hij daarmee niet meer zo erg heeft nagedacht over wat de gevolgen voor de Palestijnen waren en of Israel daarin nu echt rechtvaardig heeft gehandeld. Hij geeft dat zelf niet toe maar hij kwam wel behoorlijk in de knoop te zitten met de morele verantwoording van wat Israel heeft gedaan. Uiteindelijk heeft hij besloten voortaan te zwijgen over de kwestie (of eigenlijk niet over de hele kwestie maar alleen dat hij zegt dat hij op sommige vragen geen antwoord kan geven). Misschien dat hij diep van binnen weet dat er iets niet klopt, maar het raakt hem zo sterk in datgene wat heilig voor hem is, dat hij die gedachte niet toelaat (en dat is begrijpelijk). Op ongeveer dezelfde manier heeft hij na de Tweede Wereldoorlog besloten nooit meer een voet op Duitse bodem te zetten. Hij weet dat Duitsers nog steeds mensen zijn, ondanks de onmenselijke oorlog, maar als iemand persoonlijk zo getroffen is door de onmenselijkheid dan zijn er grenzen aan wat een mens verdragen kan.
In de discussies over bijv. de aanslagen in Londen of de moord op Theo van Gogh, valt het niet mee om zelf niet in de valkuil van totalitair denken te vallen, vanuit welk perspectief dan ook.
Het totalitair denken komt op heel veel plekken voor: natuurlijk bij de terroristen die de aanslagen plegen en ook duidelijk bijv. bij Mohammed B.. Maar ook in veel andere denkbeelden komt het voor. Als reactie op de aanslagen nemen vooroordelen, de afkeer / haat naar de Islam in zijn geheel en vreemdelingenhaat etc. weer sterk toe.
De radicalisering aan beide kanten is erg problematisch en aan beide kanten is het moeilijk te stoppen. Bij het tegengaan van haat, vooroordelen en generalisaties in het ene kamp moet vermeden worden dat wij in de valkuil vallen van het totalitaire denken van het andere kamp.
Het is moeilijk om zelf niet te worden meegesleept door emoties en vijandbeelden, en die tegelijkertijd wel steeds helder te blijven zien bij anderen, ongeacht hun achtergrond.
En hier is nog wat denkwerk van mijn kant over het onstaan en de groei van haat.
Levinas protesteert dus tegen iedere vorm van totalitair denken. Het vijanddenken is één van die vormen. Levinas zegt dat mensen elkaar altijd als mens moeten behandelen, dus dat zijn geen beeld van "de vijand" als duivel ceëren, dat zij niet alle mensen over één kam scheren, maar moeten proberen altijd genuanceerd te denken en mensen in hun waarde te laten en met respect te behandelen.
Levinas is er zelf niet in geslaagd dat idee altijd consequent toe te passen (zo wordt betoogd in "Levinas and the Political"). Voor hem was het zo belangrijk dat het Joodse volk een eigen plek kreeg in de wereld, in de vorm van de Staat Israel, dat hij daarmee niet meer zo erg heeft nagedacht over wat de gevolgen voor de Palestijnen waren en of Israel daarin nu echt rechtvaardig heeft gehandeld. Hij geeft dat zelf niet toe maar hij kwam wel behoorlijk in de knoop te zitten met de morele verantwoording van wat Israel heeft gedaan. Uiteindelijk heeft hij besloten voortaan te zwijgen over de kwestie (of eigenlijk niet over de hele kwestie maar alleen dat hij zegt dat hij op sommige vragen geen antwoord kan geven). Misschien dat hij diep van binnen weet dat er iets niet klopt, maar het raakt hem zo sterk in datgene wat heilig voor hem is, dat hij die gedachte niet toelaat (en dat is begrijpelijk). Op ongeveer dezelfde manier heeft hij na de Tweede Wereldoorlog besloten nooit meer een voet op Duitse bodem te zetten. Hij weet dat Duitsers nog steeds mensen zijn, ondanks de onmenselijke oorlog, maar als iemand persoonlijk zo getroffen is door de onmenselijkheid dan zijn er grenzen aan wat een mens verdragen kan.
In de discussies over bijv. de aanslagen in Londen of de moord op Theo van Gogh, valt het niet mee om zelf niet in de valkuil van totalitair denken te vallen, vanuit welk perspectief dan ook.
Het totalitair denken komt op heel veel plekken voor: natuurlijk bij de terroristen die de aanslagen plegen en ook duidelijk bijv. bij Mohammed B.. Maar ook in veel andere denkbeelden komt het voor. Als reactie op de aanslagen nemen vooroordelen, de afkeer / haat naar de Islam in zijn geheel en vreemdelingenhaat etc. weer sterk toe.
De radicalisering aan beide kanten is erg problematisch en aan beide kanten is het moeilijk te stoppen. Bij het tegengaan van haat, vooroordelen en generalisaties in het ene kamp moet vermeden worden dat wij in de valkuil vallen van het totalitaire denken van het andere kamp.
Het is moeilijk om zelf niet te worden meegesleept door emoties en vijandbeelden, en die tegelijkertijd wel steeds helder te blijven zien bij anderen, ongeacht hun achtergrond.
En hier is nog wat denkwerk van mijn kant over het onstaan en de groei van haat.
