7/04/2005
Isn't it ironic
Vandaag wil ik het hebben over religie en hoe ik ertoe ben gekomen om een proefschrift over Levinas te schrijven. Ik was op een seminar in Zweden waar ik tijdens het diner sprak met Paul Sars, Secretaris van de Radboud Universiteit en filosoof / wetenschapper / bestuurder. Ik was nog niet zo gewend aan alle wijn die we bij het diner kregen, dus ik flapte eruit dat ik vond dat filosofie en religie niet samengaan, omdat filosofie kritisch is en religie dogmatisch. Dat was een nogal provocerende stelling voor een filosoof van een katholieke universiteit, die al had gezegd dat hij gelovig was. Maar hij werd niet boos. Als antwoord begon hij te vertellen over Emmanuel Levinas, één van de beste voorbeelden van hoe filosofie en religie heel goed samen kunnen gaan en eigenlijk niet zonder elkaar kunnen. Ik vond het interessant klinken en ben toen boeken over Levinas gaan lezen. Nu schrijf ik dus een proefschrift over Levinas en lees ik over hoe hij vindt dat de mens God ontmoet via de ontmoeting met de ander. Het contact met de medemens brengt zowel ethiek als religie met zich mee, voor Levinas zijn ethiek en religie bijna hetzelfde, goed leven, goed omgaan met de ander, dat is waar het om gaat, of je dat nu wel of niet in naam van God doet.
Terwijl ik de boeken van Levinas aan het lezen was bedacht ik dat ik het Joodse gedachtengoed heel mooi vind en ik herkende iets van de sfeer van hoe ik vroeger naar de kerk ging, naar de Kritische Gemeente IJmond. En die manier van denken is helemaal niet dogmatisch. Ik vind het ook mooi hoe het idealistisch is en hoe het gericht is op rechtvaardigheid in de wereld, op het helpen van mensen wier onrecht wordt aangedaan. Voor Levinas is rechtvaardigheid niet subjectief en ofwel ik ben het met hem eens (dan is het tussen ons intersubjectief), ofwel rechtvaardigheid, zoals hij het beschrijft, is inderdaad redelijk universeel. In ieder geval vind ik het mooi hoe hij erover schrijft.
Het vreemde is dat er nu op Orkut veel discussies zijn over de Islam en dat ik de Islam ook in verband breng met Levinas' joodse filosofie en met het geloof van mijn jeugd. Terwijl in Nederland en in een groot deel van de wereld de beeldvorming over de Islam steeds negatiever wordt, ben ik op Orkut vaak de Islam aan het verdedigen, dan zeg ik dat het voor een groot deel vreedzaam en tolerant is en dat mensen echt proberen goed te leven, dat het een praktisch geloof is.
Heel vreemd, dat één zo'n zin van verzet tegen religie zo'n tegenovergesteld effect heeft, dat ik mij daardoor in Levinas ben gaan verdiepen en dat ik daardoor meer oog krijg voor de mooie kanten van religie. Niet dat ik weer opnieuw ga geloven, wat ik ben kwijtgeraakt komt niet makkelijk terug, maar ik vind wel dat de sfeer mooi is en dus dat de religieuze ideeën van Levinas goed zijn.
