Levinas and multicultural society

Ik sprak bij Seats2Meet iemand die de Week van de Dialoog in Den Haag organiseert. Hij zei dat het thema van dit jaar is: "Vreemde vogels ... normale mensen'.

Op de website staat als toelichting bij het thema: Iedereen kent wel een ‘vreemde vogel’. Iemand die zich soms ‘raar’ gedraagd, ‘andere’ kleren draagt, wel eens ‘onverwachte’ dingen zegt, enzovoort. Maar hoe goed ken je die ander? Zijn jullie wel eens echt met elkaar in gesprek geweest? Heb je al eens de tijd genomen om naar z’n verhaal te luisteren? Vaak ga je dan zien … dat het een heel normaal mens is!

Bij 'vreemde vogels' moest ik denken aan vreemdelingen, aan mensen die letterlijk zijn komen aanvliegen (maar wel met een vliegtuig) uit een ver en vreemd land. Maar de vreemde vogels worden hier veel breder opgevat. Wat betekent het dan als mensen normaal zijn, vroeg ik mij toen af. Het kan niet zo zijn dat alle mensen normaal zijn, want dan heeft het woord geen betekenis meer. Mensen die er raar uitzien of zich raar gedragen zijn toch vaak normale mensen, zegt de stichting die de dialoogweek organiseert. Welke mensen zijn dan niet normaal?

Met de bijbelleesgroep op mijn werk hebben we het bijbelverhaal over Ruth gelezen. Stef Bos heeft er een liedje over geschreven: "Jou land is my land" (zie onderaan de post). Het is een boeiend verhaal over een dienstbare en sterke vrouw met mooie thema's zoals onvoorwaardelijke trouw en de ontvangst van een vreemdeling.

Naomi trok met haar man en twee zonen weg uit Bethlehem toen daar een hongersnood uitbrak. Na enige tijd stierf Elimelech, haar man, en bleef ze achter met haar twee zonen. De zonen trouwden allebei met een Moabitische vrouw. Na tien jaar stierven beide zonen. Naomi had nu alleen nog haar twee schoondochters Orpa en Ruth, en ze waren dus alledrie weduwen. Naomi zei tegen haar schoondochters dat die nu maar beter terug konden gaan naar hun eigen familie, maar Ruth zei dat ze met Naomi mee wilde gaan naar haar vaderland, een vreemd land voor Ruth. (Daarover gaat het liedje van Stef Bos.)

Daar aangekomen ging Ruth aren lezen op het land om wat bij te verdienen. Het land was van een belangrijk man: Boaz, die verwant was aan de echtgenoot van Naomi. Boaz was goed voor Ruth, hij beschermde haar, hij zei haar dat ze kon drinken en eten als ze dorst of honger had en ze mocht extra graanhalmen mee naar huis nemen.

Ruth vroeg haar waarom hij zo goed voor haar was:

"Ruth knielde, boog diep voorover en zei: ‘Waaraan heb ik het te danken dat u zo goed voor mij bent, terwijl ik toch maar een vreemdeling ben?’  En Boaz antwoordde: ‘Meer dan eens is mij verteld over alles wat je voor je schoonmoeder hebt gedaan na de dood van je man: dat je je vader en moeder en je geboorteland hebt verlaten en naar een volk bent gegaan dat je volkomen onbekend was.  Moge de HEER je daarvoor rijkelijk belonen – de HEER, de God van Israël, onder wiens vleugels je een toevlucht hebt gezocht.’ ‘Ik dank u, heer,’ zei ze, ‘want u hebt zich mijn lot aangetrokken en mij moed ingesproken, terwijl ik niet eens bij u in dienst ben.’ "

Zo staat in de bijbel de ontvangst van een vreemdeling beschreven. Het is een thema dat vaak terugkomt. De vreemdeling, weduwe en wees, dat zijn kwetsbare mensen die onze steun nodig hebben. Het is moedig van een vreemdeling om zijn of haar familie en geboortegrond achter te laten om naar een vreemd land te gaan, een onzeker bestaan tegemoet. Ik vind dat we ook in deze tijd vreemdelingen gastvrij zouden moeten ontvangen. Vooral vluchtelingen die oorlog en geweld zijn ontvlucht. Maar ook mensen die met hun gezin herenigd willen worden.

In werkelijkheid is de ontvangst van vreemdelingen in Nederland vaak verre van gastvrij. Hier zijn een paar voorbeelden:
- Een Somalische vluchteling uit Zoetermeer heeft zijn vrouw en kinderen al vijf jaar niet gezien omdat de IND hun vluchtverhaal niet gelooft.
- De documentaire "Liefs uit ... Ghana" laat zien hoe de Ghanese Rahman niet bij de geboorte van zijn zoon in Nederland  kan zijn en geen verblijfsvergunning krijgt omdat zijn vrouw te weinig verdient (in een latere aflevering blijkt dat hij na twee jaar nog steeds geen verblijfsvergunning heeft).
- De documentaire  "Uitgezet" laat zien wat angst, onveiligheid en onzekerheid doet met asielkinderen.