Levinas and multicultural society

Ik bedacht me dat mensen soms een vreemde neiging hebben om een slachtoffer de schuld te geven van wat een dader heeft gedaan. In veel gevallen vind ik trouwens het woord schuld niet op zijn plaats. Het kan ook zijn dat het niet ging zoals het de bedoeling was zonder dat het iemands schuld is.

Maar laat ik een voorbeeld noemen met een dader en een slachtoffer en de schuldvraag: een meisje gaat laat alleen over straat met een kort rokje en ze wordt verkracht. Dan wordt er tegen het meisje gezegd: "het is je eigen schuld, dan moet je maar niet laat over straat lopen met een kort rokje". Maar het is geen strafbaar feit om 's avonds laat met een kort rokje over straat te lopen. Om een meisje te verkrachten is wel strafbaar. Het meisje heeft de verkrachter geen schade berokkend (ze heeft hem alleen misschien in de verleiding gebracht). De verkrachter heeft het meisje wel schade berokkend.

Ik moest laatst denken aan Paul Sars, hoogleraar bij de Radboud Universiteit Nijmegen. Ik ken hem van toen ik bij de Universiteit van Amsterdam werkte om seminars en studiereizen voor secretarissen te organiseren. Hij heeft mij op een bepaald spoor gezet - door te vertellen over Emmanuel Levinas - en dat heeft een grote invloed op de richting die ik nu opga in mijn leven.

Verschillende lijnen komen bij elkaar: religie, filosofie (ethiek, ontmoeting,verantwoordelijkheid, Levinas), ontwikkelingssamenwerking en idealen (vrede / gerechtigheid). Ik ben nog aan het nadenken over hoe ik de lijnen in onderling verband onder woorden kan brengen en op welke manier dit van belang is voor onderbouwing van de missie / visie van Mensen met een Missie, waar ik sinds kort werk.

Voor nu zal ik alleen een paar uitspraken van Paul Sars uit een artikel citeren:

Uit zijn jeugd stamt Sars' katholieke geloof, met de overtuiging dat het leven au fond goed is. En dat mensen als broers en zussen zijn: "Je kunt een contract opzeggen, en dan ben je geen collega's meer. Maar je kunt niet zeggen dat je voor elkaar geen mensen meer bent. Er is een onopzegbare band tussen mensen als 'unieke kinderen van God'. Dat op elkaar aangewezen zijn, dat heeft me altijd erg aangesproken in de sociale leer van de kerk."

"Toen ik nog bij Studium Generale werkte, maakte iemand een keer de opmerking dat hij zich niet langer verantwoordelijk voelde voor de problematiek in de derdewereldlanden, omdat die principieel onoplosbaar is. Dat vond ik onthutsend. Toen dacht ik, je móet geëngageerd zijn. Dat is de olie in de samenleving. Het ging mij er dus niet zozeer om om allerlei aparte katholieke clubs overeind houden. Dat vind ik soms wel relevant, maar dat is niet de zin van de zaak. De zin van de zaak is: armoede en ongeluk blijven er, daar moet je dus de hele tijd aan blijven werken."